نقد و رمزگشایی انیمیشن The Boxtrolls 2014 (غول های جعبه ای)

داستان انیمیشن درباره غول های آبی رنگ کوچکی است که در زیر زمین زندگی می کنند و با وسایلی که از زباله های انسان ها درست کرده اند، صاحب یک زندگی نسبتا مرفّه هستند. هر کدام از آنها یک جعبه را مانند لباس به همراه خود دارد و در هنگام ترس، در آن پنهان می شود.

ادامه مطلب:

آنها یک پسر بچه انسان را نیز از کودکی بزرگ کرده اند. «اسنیچر» و افرادش، پدر شخصیت اصلی داستان یعنی «اگز» که همان پسر بچه است را دستگیر کرده اند و پدر اگز هم او را به غول ها تحویل داده تا از خطر اسنیچر حفظ شود. از آن به بعد، اسنیچر در شهر شایع می کند که غول ها پسرک را خورده اند و برای مردم شهر بسیار خطرناکند. او برای رسیدن به طبقه بالاتر مردمی و جایگاه اجتماعی بالاتر از این شایعه استفاده می کند تا شهردار را راضی کند به او یک کلاه سفید که نشانه نجیب زادگی است بدهد. او به شهردار که عاشق پنیر است می گوید غول ها دنبال پنیر او هم هستند و اینگونه لرد را برای کشتن غول ها ترغیب کرده و با خود همراه می سازد. لرد هم به او قول می دهد در صورت دستگیری و کشتن تمام غول ها، به او یک کلاه سفید بدهد. از آن زمان به بعد، اسنیچر و و افرادش به دستگیری غول ها می پردازند.

غول ها در مقابل اسنیچر بسیار ضعیف ظاهر می شوند و به جای مقابله جدی در جعبه خود پنهان می شوند. این دفاع ضعیف، سبب می شود که بیشتر آنها توسّط اسنیچر و افرادش دستگیر شوند. در ادامه انیمشین پس از حوادثی، اگز موفق می شود همه آنها را نجات دهد و اسنیچر نیز در اثر خوردن پنیر که به آن حساسیت دارد، از بین می رود. در اینجا به چند نکته اشاره می شود:

منظور انیمیشن از غول های جعبه ای چیست؟

گفته می شود در اعتقاد فراماسون ها «جن آبی» جایگاه ویژه ای دارد. در انیمیشن های مختلف و پر فروش شرکت های بزرگ نیز موجوداتی آبی رنگ دیده می شوند. از انیمیشن «علاء الدین» گرفته تا «سونیک» «شرکت هیولاها» «هیولاها علیه بیگانگان» و.. این رویه در فیلم ها هم ادامه پیدا کرده است و به عنوان مثال در فیلم «آواتار» و «مردان ایکس» موجودات آبی رنگ وجود دارند. این غول ها در انیمیشن آبی رنگ هستند و اتفاقا مطابق تصور مردم که جن ها را موجوداتی کریه می پندارند، با چهره هایی زشت به تصویر کشیده شده اند. رفتار غول ها در انیمیشن نیز به جن ها شبیه است. آنها مانند اجنه، یک زندگی مخفی دارند و با انسان ها مأنوس نیستند. لغت «جن» در عربی نیز، معنای پوشیده شدن می دهد. بنابرای شاید بتوان غول های انیمیشن را جن دانست. البتّه بدیهی است که این یک احتمال است که ممکن است کسی با دلایلی آن را قبول نکند.

فراماسون ها با توسّل به جن ها، می خواهند به خودشان کمک کنند و پیشرفت کنند این در حالی است که قرآن از این راز آنها پرده بر می دارد و این کار آنها را سبب افزایش سرکشی آنها می خواند:

كَانَ رِجَالٌ مِّنَ الْإِنسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا (جن/6)

یعنی: مرداني از بشر به مرداني از جن پناه مي‏بردندو آنها سبب افزايش گمراهي و طغيانشان مي‏ شدند.

قرآن کریم می فرماید: وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ(کهف/50):

و [ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم آدم را سجده كنيد پس [همه] جز ابليس سجده كردند كه از [گروه] جن بود.

گفته می شود فراماسون ها نیز شیطان را از جن می دانند بنابراین مراد از جن های آبی می تواند شیاطین نیز باشد. با این مقدمه به سراغ هدف اصلی انیمیشن می رویم.

سیر داستانی انیمشن با فرض جن بودن غول ها

در این قسمت، با فرض جن بودن غول ها، داستان را پی می‌گیریم و نقد را بر اساس آن استوار می‌کنیم. این تنها یک فرض است اما به دلیل تشابهاتی که در ادامه ذکر می‌شود ممکن است درست هم باشد. مخاطب می‌تواند این فرض را بپذیرد یا نپذیرد.

الف. تلقین بی جهت بودن ترس از اجنّه و شیاطین

در ابتدای داستان، اسنیچر و افرادش، مردم را از غول ها می ترسانند. مردم نیز حرف آنها را باور می کنند. اما در انتها، برای مردم معلوم می شود که غول های آبی یا همان اجنه و شیاطین، موجودات بسیار مهربانی هستند که تحت تبلیغات فریبکارانه به مردم «بد» معرّفی شده‌اند. جالب است که دو تن از افراد اسنیچر با یکدیگر از اینکه آنها آدم های خوب هستند و غول ها موجودات شرور، صحبت می کنند و همین دو نفر در انتهای داستان توبه! می کنند و اگز را از دست اسنیچر نجات می دهند. یعنی موحّدان، به مردم چنین تلقین می کنند در حالی که حقیقت چنین نیست همان‌گونه که اگر خودشان فکر کنند به همین نتیجه می‌رسند!

ب. جن ها، موجوداتی باهوش تر از انسان ها

نکته بعدی اینکه در انیمیشن، جن ها باهوش تر و مهربان تر از انسان ها هستند. آنها اختراعات خوبی دارند و از وسایل دور ریختنی، وسایل به درد بخور می سازند که توجیه گر توسّل فراماسون ها به اجنه است. تنها انسان باهوش انیمیشن، پدر اگز است که در مقابل جمع باهوش جن ها، ناچیز به شمار می آید و البته او هم به اسارت در می آید.  این در حالی است که انسان ها نیازی به جن ها ندارند و خود می توانند به کمال برسند و بلکه گفته می شود جن ها دارای نفوس ضعیف تری برای رسیدن به کمال دارند.

شهید مطهری در تفسیر سوره جن در مورد تاثیر گذاری جن بر روی انسان میفرماید:

« وجود جن در متون ديني امري قطعي و مسلم است ولي نحوه ارتباط و تاثير گذاري آنها در امور انسان ها آن گونه كه درميان توده مردم شايع است چندان درست نيست. در اين زمينه گزافه گويي و خرافه ها در ميان توده هاي عوام بسيار است. آنچه مهم است اين مي باشد كه آنان موجوداتي از جسم لطيفند و مانند انسان مكلف به دين و احكام الهي بوده و مومن و كافردارند. ليكن از نظر كمال وجودي به مرتبه انسان نمي رسند.»

ج. اهداف اصلی انیمیشن

برای این انیمیشن، دو هدف اصلی تصوّر می شود.

1.ترغیب مردم به شیطان پرستی و توسّل به اجنّه

یکی از اهداف اصلی انیمیشن، آشتی دادن انسان ها با اجنه و توسل به آنهاست. در انتهای داستان، غول ها یا همان اجنه، دیگر از مردم فرار نمی کنند و در کنار آنها زندگی کرده و به آنها کمک می کنند. یعنی بالاخره باید مردم بیدار شوند و به مسلک فراماسون ها دربیایند و از اجنه کمک بگیرند. بنا به عقیده انیمیشن، مردم باید جن ها را از دست افکار موحدان که می خواهند توسل به آنها و اسم و رسم شیاطین را از بین ببرند، نجات دهند و فکر و ذکر و توسل به آنها را به میان مردم برگردانند. اتفاقی که در انیمیشن افتاد و جن ها از دست افراد اسنیچر که در زبان آنها در ابتدا به تصور اشتباه «خوب ها» نامیده می شدند، نجات پیدا کردند. مردم از این به بعد از جن ها کمک می گیرند.

2. حمله به حضرت سلیمان(علیه السلام) و تخریب شخصیت الهی وی

حضرت سلیمان(علیه السلام) پیامبری بود که جن ها را اسیر کرده بود و از آنها کار می کشید و جن ها مجبور بودند برای او کار کنند:

فَسَخَّرْنَا لَهُ الرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخَاء حَيْثُ أَصَابَ(ص/36):

پس باد را در اختيار او قرار داديم كه هر جا تصميم مى‏گرفت به فرمان او نرم روان مى ‏شد

وَ الشَّيَاطِينَ كُلَّ بَنَّاء وَغَوَّاصٍ(ص/37):

و شيطانها را [از] بنا و غواص {در اختیار او قرار دادیم}

وَ آخَرينَ مُقَرَّنينَ فِي الْأَصْفاد(ص/38)

و گروه ديگرى (از شياطين) را در غل و زنجير (تحت سلطه او) قرار داديم.

این نکته نیز بدیهی است که حضرت سلیمان(علیه السلام) از پیامبران صالح خدا بود:

إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا (نساء/163)

ما همچنانكه به نوح و پيامبران بعد از او وحى كرديم به تو [نيز] وحى كرديم و به ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و اسباط و عيسى و ايوب و يونس و هارون و سليمان [نيز] وحى نموديم و به داوود زبور بخشيديم.

رُّسُلًا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا (نساء/165)

پيامبرانى كه بشارتگر و هشداردهنده بودند تا براى مردم پس از [فرستادن] پيامبران در مقابل خدا [بهانه و] حجتى نباشد و خدا توانا و حكيم است.

در مقابل، گقته می شود که فراماسون ها حضرت سلیمان(علیه السلام) را پادشاهی می دانند که به بالاترین رتبه ماسونی دست پیدا کرده است چرا که او توانسته بود جن و انس را به تسلّط خود در آورد. در نتیجه او را کافر می دانند. اعتقاد داشتن فراماسون ها به فراماسون اعظم بودن حضرت سلیمان(علیه السلام) در دنیای مجازی مشهور است و طالبان حقیقت خود باید به دنبال واقعیت امر بروند. هر چند با پذیرفتن اینکه فراماسون ها به طور کلّی ایمان به پیامبران(علیهم السلام) را نفی می کنند، چنین امری هیچ بُعدی ندارد. به هر حال چنین اعتقادی در صدر اسلام هم در مورد حضرت سلیمان(علیه السلام) وجود داشته است و قرآن کریم نیز با نفی ادّعای یاد شده به صراحت می فرماید:

وَاتَّبَعُواْ مَا تَتْلُواْ الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيْاطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ (بقره/102):

و آنچه را كه شيطان ها در سلطنت‏ سليمان خوانده [و درس گرفته] بودند پيروى كردند و سليمان كفر نورزيد ليكن آن شيطان ها به كفر گراييدند كه به مردم سحر مى‏ آموختند.

در انیمیشن مورد بحث نیز، حضرت سلیمان(علیه السلام) را در قالب اسنیچر فروکاست کرده است. اسنیچر فردی ظالم و کافر است که غول ها را به بند کشیده و از آنها کار می کشد. دقیقا شبیه به کاری که حضرت سلیمان(علیه السلام) با جن ها انجام داد. گویا انیمیشن این را تلقین می کند که حضرت سلیمان(علیه السلام) نعوذ بالله کافر و ظالم بوده و او شیطان های مظلوم! را به کار می گرفته است و در ادامه شیطان ها از دست او آزاد شدند! شاید عبارت بنّای آزاد یا فراماسون نیز با این داستان در ارتباط باشد.

آیا ساختمانی که هیولاها در آن نگهداری می شوند تمثیلی برای معبد سلیمان است -همچنان که شکل ظاهری آن بی شباهت به معبد یا کلیسا نیست- که همانطور که گفته می شود به عقیده ماسون ها، ابزار جادوگری حضرت سلیمان که با آنها اجنه را به کار گرفت، در آنجا مدفون است؟ باید درباره این موضوعات بحث و تبادل نظر شود اما می شود با این کلید واژه ها به جستجوی حقیقت پرداخت هر چند به باور نگارنده در اصل کافر و ظالم خواندن حضرت سلیمان(علیه السلام) و مظلوم و بی آزار جلوه دادن شیاطین و فراماسون هایی که به ایشان متوسّلند(در انیمیشن، پدر اگز و خود اگز) شکّی وجود ندارد.

شدّت دشمنی انیمیشن با حضرت سلیمان(علیه السلام) به خوبی مشهود است به طوری که در آخر انیمیشن، همانطور که در طول فیلم به هیولا بودن انسانهای دشمن غول های جعبه ای اشاره می شود، قیافه اسنیچر نیز شبیه به هیولا می شود و در این حالت از بین می رود. این حاوی پیام دیگری است و آن اینکه حضرت سلیمان(علیه السلام) و طرفدارانش نعوذ بالله به ظاهر انسانند و در باطن هیولا هستند که در آخر انیمیشن باطن خویش را هم هویدا می کند و برعکس هیولاها و شیاطین ظاهرا هیولا هستند ولی باطنی پاک دارند!

البته این دشمنی آنها طبیعی است زیرا حضرت سلیمان(علیه السلام) اجنه و شیاطینی که فراماسونها دوستشان دارند و به آنها توسل می کنند را ذلیل کرده است. با این تفاسیر، مسأله فراماسون اعظم بودن حضرت سلیمان(علیه السلام) از نظر آنها چه می شود؟ آیا حضرت سلیمان(علیه السلام) فراماسونی است که فراماسون ها با او آن هم به این شدّت دشمن‌اند؟

حمله ی بعدی انیمیشن، طمّاع بودن اسنیچر است. او به خاطر پنیر و رسیدن به قدرتی که جایگاه واقعی او نبود، به مردم و اجنّه ظلم می کند. در روی دیگر این سکّه حضرت سلیمان(علیه السلام) وجود دارد یعنی به خاطر رسیدن به قدرتی که جایگاه واقعی او نبود، به اجنّه ستم کرد و از آنها کار کشید و بعضی از متمرّدان آنها را به بند کشید در حالی حکومت جایگاه واقعی پیامبران الهی(علیهم السلام) است. یکی از دلایل به بند کشیدن آنها فتنه گری و تمرّد آنهاست. آیة الله مکارم(حفظه الله) در تفسیر نمونه می نویسد:

” جن” موجودى است كه از نظر ما پوشيده است، اما داراى عقل و شعور و قدرت مى‏باشد، همچنين مؤمن و كافر است، و هيچ مانعى ندارد كه به فرمان خدا در اختيار پيامبرى قرار گيرند و به كارهاى مفيدى مشغول شوند، اين احتمال نيز وجود دارد كه شياطين معنى گسترده‏اى داشته باشد كه هم انسانهاى سركش و هم غير آنها را شامل شود، و اطلاق شيطان بر اين مفهوم وسيع در قرآن مجيد آمده است (انعام- 112) و به اين ترتيب خداوند نيرويى به سليمان داد كه توانست همه متمردان را تسليم خود سازد.

موهبت ديگر خداوند به سليمان مهار كردن گروهى از نيروهاى مخرب بود، زيرا به هر حال در ميان شياطين افرادى بودند كه به عنوان يك نيروى مفيد و سازنده قابل استفاده به حساب نمى‏آمدند، و چاره ‏اى جز اين نبود كه آنها در بند باشند، تا جامعه از شر مزاحمت آنها در امان بماند، چنان كه قرآن در آيه بعد مى‏گويد:” و گروه ديگرى از شياطين را در غل و زنجير تحت سلطه او قرار داديم”

علّت اصلی عطا شدن این حکومت گسترده و در خدمت گرفتن موجودات مختلف از حیوانات و انسان گرفته تا اجنّه، درخواست حضرت سلیمان(علیه السلام) از خدا و اجابت اوست. او پیامبر خدا و معصوم از خطاست و خدا هم حکیم و عادل است، بنابراین بدون شک در این میان به هیچ کسی ظلمی نشده است. از سوی دیگر، جنّیان مانند انسان ها به دو دسته کافر و مؤمن و ظالم و عادل تقسیم می شوند. آنهایی که مؤمن هستند از اینکه در خدمت پیامبر خدا قرار گرفته اند، خشنودند همانطور که انسان های مؤمن از خدمت به پیامبران و اوصیا(علیهم السلام) لذّت می برند. همچنین نتیجه زحماتشان را در دنیا و آخرت می بینند و از خداوند مزد می طلبند. جن هایی که کافرند این کارکشیدن از آنها، نوعی عذاب دنیوی برای آنهاست. در این میان، جنّیانی نیز هستند که نمی شود رامشان کرد و در صدد نافرمانی و اخلال بر می آیند. این تعداد در بند و غل و زنجیر، نگاه داشته می شوند.

دلایل دیگری مانند جنبه های مدیریت حکومت بزرگ ایشان هم ذکر شده است که طالبان به کتب تفسیری و یا احیانا مقالات اینترنتی مراجعه کنند.

د. ترغیب به آگاهی بخشی دیگران درباره پسندیده بودن توسّل به اجنه:

در میانه داستان، اگز پس از دزدیده شدن ناپدری اش، با ناراحتی می گوید چرا ما هیچ کاری نمی کنیم؟ او از آن به بعد پس از نجات ناپدری اش «ماهی» از طریق دختر شهردار، زمینه را برای پذیرفتن غول ها(اجنّه) توسّط مردم آماده می کند. انیمیشن این نکته را تلقین می کند که انسانهای آگاهی که با جن ها ارتباط خوبی دارند باید بقیه را آگاه کنند.

ه. ترغیب به فراری ندادن و نترساندن اجنه

اگز در طول انیمیشن سعی می کند هیولاها را از ترس جعبه ای خود نجات دهد و آنها را به جای سر در لاک خود فرو بردن، به مبارزه با اسنیچر تحریک کند. او با سخنانی که می گوید در نهایت جن ها را راضی می کند تا از جعبه ترس خود بیرون بیایند و آنها به صورت برهنه و خالی از ترس، این کار را انجام می دهند. این قسمت انیمیشن هم حاوی این پیام است که نباید جن ها را ترساند یا فراری داد بلکه باید آنها را به خود و مردم نزدیک کرد. نکته بعدی اینکه به زعم انیمیشن، جن ها اگر نترسند و به میدان بیایند، بسیار قوی ظاهر می شوند. لازم به ذکر است که جن های مؤمن انسانها را اذیت نمی کنند و بلکه جن های کافر یا ظالم هستند که چنین می کنند و البته مراد انیمیشن، فراری ندادن جن های کافر و ظالم یا شیاطین توسّط انسانهای مؤمن است. برای فراری دادن و عدم مزاحمت اجنه، دعاهایی از طریق معصومین(علیهم السلام) به دست ما رسیده است.

سخن آخر:

به نظر شما اگر یهود و فراماسون ها به جای توسّل به اجنّه و زیاد شدن کفر و سرکشی خود، به خداوند نزدیک می شدند، الان چه جایگاهی را در عالم داشتند و به چه کمالاتی در طول قرون متمادی رسیده بودند؟ باز هم آیه قرآن را تلاوت می کنیم تا پند بگیریم و به پرده افکنی زیبای قرآن از اسرار کافران بیشتر پی ببریم:

كَانَ رِجَالٌ مِّنَ الْإِنسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا (جن/6)

یعنی: مرداني از بشر به مرداني از جن پناه مي‏بردندو آنها سبب افزايش گمراهي و طغيانشان مي‏ شدند.