فیلم معصوم داستان راهبهای است که به صومعهای در ایتالیا میرود تا باقی عمر خود را وقف خدمت به مسیح کند. نقش این راهبه را یکی از فاسدترین بازیگرهای آمریکایی که به برهنگی و فساد در داخل و خارج از سینما شهره است، بازی میکند و یکی از تهیهکنندههای فیلم هم، همین شخص است. فضای مسیحی فیلم در موسیقی و تصویر کاملا تجلی پیدا کرده و حال و هوای صومعههای مسیحی را به خوبی برای مخاطب ایجاد میکند.
خواهر سیسیلیا(Sister Cecilia) نقش اصلی فیلم معصوم است. او بعد از حضور در صومعه، متوجه رفتارهای مشکوکی از اعضای صومعه میشود. اعضای صومعه می خواهند با باردار کردن مصنوعی او با کمک ژن هایی که از میخی که خون مسیح روی آن باقی مانده، منجی را به دنیا بیاورند. در ادامه به بررسی محتوایی این فیلم می پردازیم. همچنین می توانید نقد این فیلم را از طریق ویدئوی زیر تماشا کنید:
“پاکیزه” در فیلم معصوم به چه معناست؟
نام فیلم Immaculate به معنای پاک، پاکیزه، معصوم و بیگناه است. در مسیحیت این کلمه در وصف حضرت مریم(سلام الله علیها) استفاده میشود. Immaculate یعنی رها بودن حضرت مریم در هنگام آبستن شدن از گناه نخستین.
در انجیل لوقا ۱: ۲۸-۳۰ گفته شده:«[28] جبرائیل بر مریم ظاهر شد و گفت: «درود بر تو که بسیار مورد لطف هستی! خداوند با توست!» [29] مریم از این سخنان پریشان و متحیّر شد و نمیدانست این چه نوع تحیّتی میتواند باشد. [30] فرشته به او گفت: «ای مریم، نترس! زیرا خدا بر تو نظر لطف انداخته است!»
این فقرات در نگاه کلیسای کاتولیک، دال بر عصمت ایشان است. به همین دلیل ایشان به بهشت برده شدند و بار گناه نخستین بر گردنشان نبود. در کتاب مقدس مسیحی آمده است: «[22] ما با ایمان آوردن به عیسی مسیح، عادل شمرده میشویم. این در مورد هر کس که ایمان بیاورد صدق میکند. هیچ فرقی هم نمیکند که یهودی باشد یا غیریهودی، [23] زیرا همه گناه کردهاند و از معیارهای پرجلال خدا کوتاه میآیند.» (رومیان ۳: ۲۲-۲۳)
بعضی مفسران مسیحی این عبارتها را دال بر گناهکار بودن همه از جمله حضرت مریم میدانند. مثل پروتستانها که با عصمت حضرت مریم از گناه نخستین مخالف هستند. اما مسیحیان کاتولیک این عبارت را دو نوع تفسیر کردهاند. اول اینکه گفتهاند «همه» منظور عموم انسانها است و موارد استثناء مثل حضرت مریم یا کودکان مشمول این فقره نیستند. تفسیر دوم میگوید منظور فقرات افراد عام است، اما حضرت مریم با اینکه گناه کردند، از آلودگی گناه در امان ماندند(به دلیل فقرات دال بر عصمت ایشان). پس عصمت از گناه نخستین برای ایشان ثابت است(منبع). علاوه بر عصمت حضرت مریم، مسئلۀ لقاح مطهر هم در مبانی کاتولیسیزم دیده میشود.
لقاح مطهر یعنی از همان لحظۀ لقاح حضرت مسیح، حضرت مریم از هر گناهی به برکت نجاتبخشی حضرت مسیح، عاری و پاک بودهاند. (مسیحیتشناسی مقایسهای، محمدرضا زیبایینژاد، ۱۳۹۶، ص۲۸)
گناه نخستین از اعتقادات اشتباه مسیحیان است. مسیحیان میگویند چون آدم و حوا(علیهما السلام) گناه کردند پس بار گناه آنان بر دوش همۀ انسانها هست. غافل از اینکه نه حضرت آدم و نه حضرت حوا(علیهما السلام) مرتکب گناه نشدند و خداوند از اول آنها را برای زمین آفریده بود(آیه 30 سوره بقره). طبیعتا برای دل کندن حضرت از آن بهشت قبل از دنیا، شیطان وسیلهای برای هبوط به این جهان و خلیفة اللهی حضرت در زمین شد. همچنین آدم و حوا توبه کردند و توبه آنها پذیرفته شد. پس گناهی از آنها برای آیندگان به میراث گذاشته نشده.
فارغ از غیرعقلانی بودن عقیده گناه نخستین، مسیحیان معتقدند رهایی مریم از گناه نخستین لازمۀ باردار شدن حضرت مسیح است. در فیلم معصوم سیسیلیا قرار است به عنوان ظرف تولد منجی مسیحیان باردار شود. بارداری او هم با پیوند ژنتیکی و نه روش معمول، رخ میدهد. میخی از میخهایی که در اسطورۀ کشته شدن مسیح به دست مسئولان این صومعه رسیده و با کار ژنتیکی روی این میخ، توانستند به ژنوم مسیح برسند! البته طبق تاریخ، ماجرای کشته شدن حضرت مسیح مطلبی اشتباه است و حضرت مسیح کشته نشدند(سوره نساء آیه 157).
در فیلم معصوم، با ایجاد لقاح در بدن سیسیلیا، در واقع وی مثل حضرت مریم که بدون رابطه باردار شدند، باردار میشود. در واقع این بازیگر فاسد هالیوودی، نمادی از مادر مسیح یا همان مریم مقدس شده و در سکانسهایی هم بدون هیچ توجیه دراماتیکی، با نماهایی غیراخلاقی از این شخصیت به مریم مقدس توهین میکند.
سیسیلیا بعدا متوجه میشود که کودکِ درون شکمش هیولا است و میخواهد وی را نابود کند. در واقع مفهوم معصوم که دارندۀ مسیح بود، برعکس بازنمایی میشود.
هیولایی از نسل مسیح!
در فیلم معصوم با اینکه از باقی ماندۀ بدن مسیح، لقاح انجام میشود، اما در بدن سیسیلیا هیولایی ایجاد میشود و منجی به وجود نمی آید. فیلمساز در فیلم نشان میدهد کشیشها روی زنان قبلی هم آزمایش کردهاند و اول فیلم هم شاهد فرار راهبهای هستیم که این فرار منجر به کشته شدنش میشود.
آرمان بازگشت حضرت عیسی(علیهالسلام) از باورهای زیربنایی مسیحیت به شمار میرود و عهد جدید بیش از سیصد بار به آن اشاره کرده است(همان، ص۲۵۱). اما در فیلم معصوم، کشیش و اسقف و راهبۀ مسیحی که منتظر بازگشت منجی مسیحی هستند، در واقع انتظار یک هیولا را میکشند نه منجی مسیحی. در پایان فیلم هم سیسیلیا با سنگی بزرگ، این بچۀ کریه را نابود میکند.
این مضمون در ادامۀ به دنیا آمدن شیطان در آخرالزمان(مثل فیلم طالع نحس یا بچۀ رزماری) نیست. در فیلمهای آخرالزمانی، گاهی لوسیفر، پسر او یا موجودی شیطانی میخواهد در آخرالزمان تمام جهان را تصرف کند. اما در دستۀ دیگر، منجی دینی به گونهای بازنمایی میشود که گویا شیطانی است و میخواهد انسانهای بیگناه جهان را نابود کند. فیلمهایی مثل هریپاتر و تلماسه از این قسم هستند.
فیلم معصوم نیز به فرقهای شیطانی اشاره نمیکند. بلکه از خون مسیح توسط عدهای مسیحی، قرار است مسیح دوباره زاده شود. اما نتیجهای جز سلاخی مردم و زاده شدن نوزادهای کریهالمنظر ندارد.
نتیجهگیری فیلم معصوم
هالیوود در فیلمهای مختلفی در حال تخریب انتظار ظهور منجی است. انسانهای منتظر منجی نیز موجوداتی شیطانصفت و جلّاد هستند که مخالفان خود را شکنجه و تکهتکه میکنند.
فیلم معصوم علیرغم ضعفهای جدی در فیلمنامه، پایان شعاری، خشونت نابهجا و مضامین تکراری که در خبیث نشان دادنِ کلیسا و مسیحیانِ معتقد دارد، توانسته سه برابر بودجهاش بفروشد.
در فیلم معصوم، خون مسیح نه تنها مقدس نیست بلکه باعث ایجاد یک هیولا میشود. لازم به یادآوری است که خون مسیح در مسیحیت، کارکرد ویژهای دارد. مسیحیان در مراسم عشاء ربانی باور دارند که با خوردن شراب، خون مسیح در بدنشان جاری میشود و این امر مقدسی از نظر ایشان است.
آثاری همچون فیلم معصوم، در حال ایجاد دو قطبیهای بیدین-دیندار در بین مردم هستند. در حالی که بیدینان با دوری از اخلاق، به دنبال عادیسازی انواع و اقسام مفاسد و جرائم هستند، سینما با آثاری مثل فیلم معصوم قداست مریم مقدس را به تمسخر گرفته و دینداری را با خشونت پیوند میزند تا در ناخودآگاه مخاطبین دیندار بودن، مساوی با رذائل اخلاقی شود.
در حالی که واقعیت عکس آن است و تا وقتی که دینداران جهان منفعل باشند، موضع نگیرند و خودشان دست به تولید آثار قوی هنری نزنند، هنر شیطانی مردم را اغوا خواهد کرد.