نقد و بررسی سریال پیکی بلایندرز (Peaky Blinders)

سریال پیکی بلایندرز، از پر بیننده‌ترین سریال های جهان است. رضایت مخاطبین از سریال باعث شده است که جزو صد سریال برتر تاریخ شناخته شود و امتیاز ۸.۷ از ۱۰ را کسب کند.
این سریال در ایران نیز مخاطب گسترده‌ای دارد.

تم اصلی پیکی بلایندرز، ترسیم فضای مافیایی و اقتباس شده از پدرخوانده است. تامی شلبی مغز متفکر فیلم به جای مایکل کورلئونه، آرتور شلبی به جای سانی و رابطه‌ی مافیایی خانواده‌ی شلبی کاملا یادآور خانواده‌ی کورلئونه‌، است.

در ادامه، به بررسی مولفه های محتوایی سریال، می‌پردازیم.

۱. تبلیغ سبک زندگی اغراق شده‌ی غربی

طبیعتا یکی از محور های اصلی در سینمای غرب، سبک زندگی غربی‌ است.یعنی تبلیغ رقص، مشروب، روابط نامشروع، سیگار و مواد مخدر. در این سریال به صورت ویژه، مواد مخدر و مشورب ابزاری برای رهایی از رنج ها معرفی می‌شود و روابط نامشروع با انواع و اقسامش، لذت‌بخش و جذاب و بدون عوارض و بیماری، بازنمایی شده است.

در حالی‌که بیماری های مقاربتی حاصل از روابط نامشروع، در تمام جهان بسیار فراگیر است. ضرر های مواد مخدر و مشروبات الکلی هم برای همگان روشن است. گرچه به خاطر شهوت، عملی را مرتکب می‌شویم که به ضررمان است.

۲. بد و بدتر و سمپاتی با شر

در پیکی بلایندرز، ما با عده‌ای قاتل، کلاهبردار و جانی طرف هستیم. در بین خلافکاران مختلف، ما نیز با یک گروه خلافکاری خاص همراه می‌شویم که در مقابل برخی گروه های دیگر، متعادل‌تر و مثلا در مقابل ایتالیایی ها، وحشی‌تر و درنده‌تر هستند. درواقع در جهان سیاه فیلم، ما از بین بد و بدتر، بد را انتخاب می‌کنیم.

اگر چه گاهی هم تامی شلبی از دیگران بدتر است و مخاطب که کاملا طرفدار او شده است، با یک گنگستر ضد انسان همذات پنداری می‌کند و این خیلی خطرناک است. چرا که باعث الگوگیری مخاطب از اشتباهات تامی یا برادرانش می‌شود.

۳. حمایت از سرمایه‌داری

در تمام سریال پیکی بلایندرز، ما با توده‌ی مردم فقیر، یک برخورد از بالا به پایین داریم. همه باید در مقابل تامی شلبی، تعظیم کنند. قهرمان و ضدقهرمان فیلم هم همیشه از طبقه‌ی مرفه است. یعنی گویا در معادلات جهان فیلم، خبری از عامه‌ی مردم نمی‌بینیم و این سرمایه‌داران هستند که جهان را اداره می‌کنند.

این نگاه منفی نسبت به توده‌ی مردم، علی رغم اینکه خود تامی از خانواده‌ای فقیر بوده است، وجود دارد. چرا که ما هیچ وقت فقر تامی را نمی‌بینیم جز در چند دیالوگ. تاکید فیلم بر پولدار شدن اوست و از گذشته‌ی‌ وی چیزی نشان نمی‌دهد.

۴. خانواده عامل هدف دادن به زندگی

با اقتباس از پدرخوانده، پیکی بلایندرز هم دقیقا تاکید بر ارزش خانواده دارد. هر وقت که عزیزی از دنیا می‌رود، تامی تلنگری می‌خورد و به این فکر فرو می‌رود که پس، خوشی دنیا در چیست؟ و به این نتیجه می‌رسد که خانواده و حمایت از آن، هدف اوست.

دقیقا مساله‌ای که در پدرخوانده می‌بینیم. گرچه این اصالت خانواده هم با مرگ دختر تامی پوچ می‌شود. به همین علت کارگردان در پایان، دست به دامن جادو و جادوگری می‌شود.

۵.وترن های جنگی و رزمنده های رفیق

یکی از بازنمایی های جالب فیلم، ترسیم سختی های چنگ و کسانی است که از جنگ برگشته‌اند. دوستی بین همرزمان، اطاعت از فرمانده و ترسیم حالات سخت پس از جنگ، بسیار تکان دهنده است.

 

نکته‌ی جالب این  است که ما در دفاع مقدس، کهنه سربازان معتقدی که پشیمان از جنگ باشند، نداشتیم. چرا که اولا دفاع مقدس، دفاع بود و نه جنگی که ما شروع کرده باشیم. ثانیا این دفاع، مقدس بود، یعنی بر پایه‌ی ایمان رزمندگان.

به همین علت رزمندگان ما با سخت‌تبین خاطره ها،اگر مبتلا به ضایعه‌ی جسمی نباشند، زندگانی بسیار عادی و حتی پر خیرتر از باقی مردم را تجربه می‌کنند.

۶.نیهیلیسم و دور باطل زندگی

در پیکی بلایندرز، هر فصل جریان غلبه‌ی تامی بر دشمنانش و چگونگی آن است. این تم تکراری در سریال، کاملا مخاطب را به سمت یک پوچی در زندگی می‌برد. این همه تلاش و زحمت برای چه؟ چه هدفی به جز خوردن و خوابیدن و… داریم که تحمل سختی ها را برای ما آسان کند؟

کارگردان نیز از این امر مطلع بوده و پایان سریال را با همین نگاه، به سمت معنویت برده است.

۷. دین مسیحیت، کلیسای فاسد

در پیکی بلایندرز، تامی شلبی علنا می‌گوید که من اعتقادی به مسیحیت و جهان پس از مرگ ندارم. همچنین با یک کشیش بسیار خودخواه، متجاوز به کودکان و خشونت‌طلب طرف هستیم که از بدترین شخصیت های تمام سریال است.

راهبه ها نیز کسانی هستند که کودکان را کتک زده و تامی شلبی که خودش گنگستر است، باید آن ها را ارشاد کند. اساسا در فیلم خبری از آموزه های مسیحی نیست و البته عناصر مختلف ضد مسیحی وجود دارد.

۸.واقعیت داشتن جادو

از فصل دوم، فرضیه‌ی قتل همسر تامی به دلیل استفاده از یک الماس نفرین شده، مطرح می‌شود. تامی با یک جادوگر کولی مشورت می‌کند و جادوگر از روی دل‌سوزی برای تامی که خودش را مقصر نداند، به دروغ الماس را نفرین شده و عامل قتل گریس معرفی می‌کند.

اما در فصل پایانی، یک چرخش عجیبی صورت می‌گیرد و ما به یک برهوتی در مناطق کولی‌نشین انگلیس می‌رویم. این روستا به خاطر نفرین همان گردن‌بند که تامی به آن جادوگر داده بود، نفرین شده است.

تا جایی که دختر بچه‌ای که آن گردنبند را می‌انداخته نیز نفرین شده و از دنیا می‌رود. به همین خاطر، مادر آن دختر بچه، دختر تامی را که صاحب اصلی الماس بوده، نفرین می‌کند و دختر تامی می‌میرد! دقت شود که ما با یک فیلم رئال طرفیم و نه یک فیلم فانتزی. درواقع فیلم می‌خواهد وجود جادو و تاثیر آن را کاملا اثبات کند.

البته در فصول ابتدایی هم خاله پالی، با رجوع به یک غیب‌بین متوجه می‌شود که فرزندش زنده است. این تاکید بر جادو و جادوگری، در یک فیلم رئال، عجیب به نظر می‌رسد.

 

۹.شهود پایانی تامی

از وقتی که گریس، همسر تامی کشته شد، در سکانس های مختلفی گریس را می‌بینیم که با تامی صحبت می‌کند. بعضی از این موارد تحت تاثیر مواد مخدر است. اما در فصل آخر، تامی کاملا مرده ها را می‌بیند و می‌گوید از وقتی مشروب را ترک کرده‌ام، صدای مردگان را بهتر می‌شنوم!
تا جایی که وقتی می‌خواهد خودش را بکشد، دختر مرده‌اش بر او نمایان شده و به صورت ذهنی (تِلِپاتی) با هم صحبت می‌کنند!

 

به برکت همین گفت وگو، تامی می‌فهمد که بیماری‌ خاصی نداشته و دکتر او که باعث ناامیدی تامی از زندگی بوده، اجیر کس دیگری‌ست و دروغ گفته. در سکانس پایانی نیز شاهد آتش زدن میراث قدیمی تامی و زندگی دوباره‌ی وی هستیم.

یعنی تامی شلبی که عمری را به قتل و غارت زندگی دیگران گذرانده است، همچون یک عارف الهی با مردگان مرتبط شده و در آخر هم به آزادی روحی می‌رسد!

احتمالا چنین داستان های تخیلی ای را فقط در فیلم های غربی خواهیم دید. چرا که هر انسانی، فارغ از دینی که دارد، بد و خوب را می‌فهمد و هیچ عقلی نمی‌پذیرد تامی پس از سال ها غارت و کشتار مردم، این گونه قدرت و پاکی روحی پیدا کند که روح پاکی مثل دخترش، بر او ظاهر شده و وی را نجات دهد. از تامی توبه‌ای هم نمی‌بینیم که کمی پایان فیلم را معقول سازد و حتی پسر‌خاله‌ی خودش را با بی‌رحمی تمام، به قتل می‌رساند، هنوز در رقابت های حزبی حضور فعال دارد و هیچ چرخشی به سمت اصلاح از او دیده نمی‌شود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:

در سریال پیکی بلایندرز، در کنار ترویج خشونت و سکس و مشروب‌خوری و… مهم‌ترین مساله، پایان سریال است. فیلم‌ساز با تایید وجود جادو، تامی شلبیِ جانی و آدم‌کش را یک قدیس کرده که با روح دخترش ارتباط می‌گیرد و دخترش او را نجات می‌دهد.

این پایان کاملا اشاره به دین نوین جهانی دارد که در نقد سریال وایکینگ ها، مفصلا به آن اشاره کردیم.
اساسا رسانه‌ های غربی دیگر ماده‌گرا نیستند و می‌خواهند با ارائه‌ی یک عرفان تقلبی و عارف ساختن از یک شخصیت مردم‌ستیز و آدم‌کش، معنویت را به جادوگری تقلیل دهند.

یعنی جادوگری جای دین الهی را پر کند و اگر کسی معنویت خواست، با پناه بردن به شیاطین و منت‌کشی از آن ها، نیاز های روحی خود را برطرف کند. غافل از اینکه انسان، اشرف مخلوقات است و خداوند او را برای رسیدن به خودش و بی‌نهایت شدن انسان، آفریده است.

نه تواضع در مقابل مشتی اساطیر رَمّالانه و منت‌کشی و دست‌بوسیِ شیاطین جنی. این یک استراتژی بسیار اساسی در فیلم های معروف است که در سریال پیکی بلایندرز نیز شاهد همین جادوگِرایی و سلوک شیطانی، هستیم.