نقد و بررسی انیمیشن هیولای دریا(the sea beast)؛ یک روایت با دنیایی سخن

انیمیشن هیولای دریا محصولی از نتفلیکس می باشد که در سال 2022 منتشر شد. این انیمیشن از نظر فرمی و گرافیکی جذاب است. داستانی خوب را روایت می کند و محتوایی دو پهلو را به مخاطب خود ارائه می دهد. محتوایی که اگر آن را خوب برداشت کنید نتیجه اش یادگیری و پیشرفت است و اگر بد برداشت کنید نتیجه اش چندان مطلوب نیست و شبهات فراوانی را در ذهنتان تولید خواهد کرد. انیمیشن هیولای دریا که الهامات فراوانی از آثار مشابه مانند موبی دیک، دزدان دریایی کارائیب و سفر های مارکو پولو دارد، داستان شکارچیان هیولا را نمایش می دهد که به دنبال شکار بزرگترین هیولای دریاها، “مهبانگ سرخ” هستند.

اسطوره شناسی انیمیشن هیولای دریا

در ابتدای داستان شاهد هستیم که یک پسر روی آب شناور است و بعدا متوجه می شویم کاپیتان او را پیدا کرده و به فرزندی قبول کرده. همچنین او را طوری بزرگ کرده که جانشینش در کشتی شود. بچه ای که یتیم است و روی آب شناور است معروف ترین المان به موسی علیه السلام در سینما محسوب می شود. جیکوب نام این پسر بچه شناور است. روند زندگی جیکوب و اطرافیانش کاملا از داستان زندگی موسی پیروی می کند.

او در آب شناور است، توسط فرعون(کاپیتان) نجات داده می شود، همانند فرزند فرعون رشد می کند، در جایی علیه پدرخوانده اش طغیان می کند(موسی یکی از سربازان فرعون را کشت و در اینجا برای دفاع از دخترک روبه روی کاپیتان می ایستد)، به سفری می رود و از پدرخوانده اش دور می شود، به رسالت می رسد(در انیمیشن به رسالت افشای حقیقت هیولاها می رسد) و برای آگاه کردن مردم و پدرخوانده اش باز می گردد، پدرخوانده اش او را نمی پذیرد و با او مبارزه می کند(در انیمیشن هم جیکوب و کاپیتان روی آب با هم نبرد می کنند). در داستان حقیقی موسی، در نهایت فرعون کشته می شود اما در اینجا فرعون به صراط مستقیم هدایت می شود که چیز عجیبی در سینمای هالیوود نیست. در فیلم خروج؛ خدایان و پادشاهان هم شاهد هستیم که عصای موسی به شمشیر تغییر داده شده(در این انیمیشن نیزه را شاهد هستیم که شئی بین شمشیر و عصا است) و در نهایت فرعون زنده می ماند. گویا حاکمان طاغوتی دنیا در حال تطهیر شدن هستند.

همچنین رفتار کاپیتان بی شباهت به فرعون نیست. غرور و عصبانیت گاهی چشم او را بر روی حقیقت می بندد. میسی برامبل که دختر بچه ای چرب زبان است هم نقش هارون را ایفا می کند. جیکوب همانند موسی از نظر بدنی قدرتمند است اما قوه بیان ضعیفی دارد. اما میسی برامبل با قوه بیان قوی اش به کمک او می آید و در رسالت پایانی اش که هدایت مردم و افشای حقیقت برای آنان است به جیکوب یاری می رساند. مهبانگ سرخ هم می تواند استعاره ای از یک اژدها باشد که رفرنسی به معجزه موسی است. موسی عصایش را به اژدها تبدیل می کرد و این را به عنوان نشانه ای برای فرعون آورد. اما فرعون اقدام به نابود کردن این اژدها با جادوی جادوگرانش کرد که شکست خورد. در اینجا هم کاپیتان با کمک یک جادوگر اقدام به کشتن مهبانگ سرخ می کند اما در نهایت شکست می خورد و نمی تواند او را بکشد.

شیوه بستن باند به دور دست جیکوب در ابتدای انیمیشن تیر خلاصی است برای حقانیت این تحلیل اسطوره ای. چراکه جیکوب باند را همانند تفیلین یهودیان به دستش می بندد. در انتهای انیمیشن نیز جیکوب و میسی به سرزمین سرسبزی می رسند که اشاره به سرزمین موعودی دارد که قوم بنی اسرائیل پس از رهایی از فرعون به آن رسید.

هیولا ها نماد چه هستند؟

حالا که تا اینجا آمدیم و اشارات زیادی به منجی یهودیت دیدیم، بیایید هیولا ها را از دیدگاه یهودیان بررسی کنیم.

مهبانگ سرخ به موجودی که در تورات و مکاشفات یوحنا آمده و از آن با نام لویاتان یاد شده است شباهت فراوانی دارد. حتی چندمرتبه شخصیت های فیلم آن را شیطان می نامند. پس اینگونه هیولاها در این فیلم نمادی از اجنه و شیاطین هستند. لویاتان در اساطیر مظهر شر می باشد. در نهایت انسان ها و هیولاها با درک اینکه مشکلی با هم ندارند، با یکدیگر مصالحه می کنند و دوست می شوند که مانند خیلی از فیلم های اخیر دوستی با اجنه و مخصوصا شیطان را پیشنهاد می دهد. یعنی می توان با شر صلح کرد و با اجنه دوست شد. البته برداشت دیگری هم از این هیولاهای دریایی می توان داشت که در ادامه مقاله بیان خواهیم کرد.

برداشت انیمیشن هیولای دریا نسبت به تاریخ چگونه است؟

انیمیشن هیولای دریا این ایده را مطرح می کند که چه می شد اگر تاریخی که ما می شناسیم، دروغ باشد؟

نتیجه گیری نهایی فیلم این است که تاریخ توسط پادشاهان برای فریب ما نوشته شده است و واقعیت ندارد. کسانی که ما به نام قهرمان می شناسیم، در واقع کسانی هستند که بیشتر به درد پادشاهان خورده اند. از جان گذشتگی و شهادت آنها زیر سوال نمی رود اما هدفشان کاملا رد می شود و بیهوده انگاشته می شود. اما با دو دیدگاه می توان به این سوال که توسط انیمیشن هیولای دریا مطرح شده نگاه کرد:

اول اینکه کل تاریخ دروغ زمام داران دنیا است و اساطیر یا قهرمانان تاریخ کسانی هستند که خدمت گذار زمام داران بوده اند. در این میان سر مردم بی کلاه مانده و همیشه فریب خورده اند. تقریبا می شود گفت تمام زندگی و اهداف مردم نیز از خط مشی زمام داران پیروی می کند و از خودشان هیچ چیز ندارند که همان پوچی یا نهیلیسم می باشد. آنها همیشه قهرمان اند چون قهرمانانه و با غرور زندگی کردند اما قهرمان هایی که اشتباه کردند. راه حل هم مبارزه با این سیاست است. همان رسالتی که جیکوب و میسی انجام می دهند. اما آیا دنیا تغییر می کند؟ نمی دانیم. فقط شاهد تغییر و آرامش یافتن دنیای میسی، جیکوب و مهبانگ سرخ هستیم. شاید دنیا تغییر نکند اما دنیای این سه کاراکتر تغییر کرد.

اگر اسطوره گرایی دینی این انیمیشن را مد نظر قرار دهیم و کتاب ها را کتاب های تاریخی بدانیم، با در نظر داشتن شیطان بودن یا جن بودن هیولاهای دریایی می فهمیم که انیمیشن در پی رد حقانیت کتب الهی است و قصد دارد تمام کتب دینی را دروغ بداند. با این استدلال که شیاطین و اجنه آنچه در دین گفته می شود نیستند و عذاب های الهی(نابودی یک جزیره توسط هیولاها) دروغ هستند و این کار زمام داران دنیا برای حکومت بر مردم است. اتفاقا این مسئله از شبهات به روز جامعه بین الملل محسوب می شود که با استدلال همراه نیست و به صرف چنین داستان هایی به بقای خود ادامه می دهد. پس اولین برداشت این است:”تمام تاریخ(یا دین) دروغ است و باید آن را کنار گذاشت.”

دوم اینکه جیکوب و میسی بر اساس شواهدشان و تطبیق این شواهد با حقیقتی که به چشم دیدند به دروغ بودن کتاب ها پی بردند. آنها دیدند که جزیره نام برده در کتاب ها اصلا مسکونی نبوده که توسط هیولا ها ویران شده باشد و دیدند که هیولاها به بدذاتی داخل کتاب ها نیستند. اما تمام آنچه هم که در کتاب ها آمده بود دروغ نبود. پس بخشی از تاریخ که نقطه عطف مهمی هم بود تحریف شده بود. یعنی نباید چشم و گوش بسته به منابع تاریخی(یا شاید هم دینی) اتکا کنید و از عقل خودتان در سنجش آنها کمک بگیرید. اتفاقا در آیات قرآن بارها با عین این مفهوم مواجه می شویم. چندین بار در قرآن مطرح می شود که بر آیین های دروغین نیاکانتان چون آنها به آن عمل می کردند باقی نمانید و آنها را ترک کنید. دقیقا همان کاری که جیکوب و میسی کردند.

پس باید از عقل و شواهد در راستای فهم حقیقت کمک گرفت و 100 درصد منابع دنیا هم تحریف شده نیستند. مثلا ما می دانیم که انجیل و تورات تحریف شده اند اما قرآن از گزند تحریف در امان مانده. قطعا و حتما در ادیان خدا و تاریخ تحریفات وارد شده اند. اما مسیر درست بالاخره مشخص است و با تدبر می توان آن را پیدا کرد. پس برداشت دوم این است:”بخشی از تاریخ(یا دین) تحریف شده است و باید با اندیشه آن را کشف کرد و به حقیقت پی برد.” پی بردن به حقیقت باعث می شود جیکوب و میسی به مکانی بهشتی برسند که می تواند نماد بهشت به عنوان پاداش کشف حقیقت باشد. همان گونه که خدا بندگان حق جویش را به بهشت بشارت داده.

برداشت سیاسی هیولای دریا

داستان این بود که پادشاهان برای رسیدن به ابهت و شهرت در دنیا جنگی را بین انسان ها و هیولاهای دریایی راه انداخته بودند و دو طرف خیلی کشته داده بودند. خود انیمیشن با نمایش نمادین پنتاگون و نقشه انگلیس در بالکن پادشاهی و تم آندلسی و اسپانیایی شهر اشاره فراوانی داشت که پادشاه و ملکه نماد استعمار هستند. پوست سفید ملکه و پادشاه به علاوه نوع پوشش و آرایششان اشاره دیگری به این موضوع دارد.

انیمیشن هیولای دریا این را می گوید: استعمارگران با دروغ مردمشان را به جنگ برای غارت سایر جوامع فرستادند تا برای خودشان تمدنی ثروتمند بسازند.”

هیولاها برای دفاع از خودشان و فرزندانشان حمله می کنند و پدر کشتگی با کسی ندارند. آنها بخاطر تهدیدات از خود دفاع می کنند. هیولای قرمز می تواند نماد سرخ پوستان باشد که اتفاقا در جزیره ای دور افتاده و بکر زندگی می کند که به گفته کاپیتان تا آن زمان کسی به آنجا نرفته. اشاره به قاره کشف نشده در ابتدای انیمیشن هم علت دیگری است که هیولای سرخ را نماد سرخ پوستان بدانیم و سایر هیولاها را هم نماد سایر جوامع مستعمره بشری بپنداریم.

اشاره به این قاره کشف نشده نماد خوبی هم هست که ماجراجویان را نمادی از خط مقدم استعمار و کشف و غارت تمدن های غیر غربی فرض کنیم. جالب است که مهبانگ سرخ همانند سرخ پوستان بسیار مهمان نواز هم هست. در انتهای انیمیشن از جامعه غربی و سایر جوامع به عنوان قربانی یاد می شود که همگی بخاطر منفعت زمام داران استعمارگر آسیب های جدی دیده اند.

نکته جالب دیگری که در این انیمیشن وجود دارد مربوط به رسانه است. سالها بین هیولاها(مستعمره ها) و انسان ها(استعمارگران) جنگ بوده و همدیگر را می کشتند. اما میسی با زبان بدنش با هیولا ارتباط برقرار می کند و از او در راه هدف خودش بهره می برد. بله اگر هم می خواهید استعمار کنید راه نوین و جدیدش استفاده از رسانه برای کنترل جوامع است. نه کشتن آنها برای غارتشان

برداشت های انیمیشن هیولای دریا

بر اساس برداشت های مطرح شده می توان به سه نتیجه رسید. نتیجه اول همان جن و شیطان بودن هیولاهاست. به این شکل که جهانیان باید آگاه شوند که ارتباط با آنها ضرری ندارد و دوری از آنها دسیسه تاریخ و ادیان است. برداشت دوم هم این است که مستعمران مردمان خود و سایر تمدن ها را برای هوس شهرت و ثروت و قدرت خود قربانی کردند. برداشت سوم هم اینکه باید به دنبال حقیقت بود و با تفکیک تحریفات و حقایق دینی و تاریخی زندگی مطلوب را برای خودمان در صلح بسازیم. 

سخن آخر

آیا تمام دین و تاریخ دروغ اند؟ در اینکه در دین و تاریخ تحریفات وجود دارد که شکی نیست. همین که ما مسلمانان عده ای دست باز و عده ای دست بسته نماز می خوانیم یعنی یک گروه یا یک شخص تحریفی در دین وارد کرده است. آیا تمام کتب دینی تحریف شده اند؟ در تحریف انجیل و تورات که شکی نیست. چون بر کسی پوشیده نیست که این کتب توسط پیامبران به نگارش در نیامده اند و توسط پیروان آنها نگارش شده اند. اما قرآن هم با اتکا به وعده الهی هم با اعتراف و اغراق همگان با بررسی محتوای آن کامل کامل و صد درصد الهی است. اگر کسی می تواند با استدلال این مسئله را رد کند در خدمتیم. البته ما که نه. خود خدا در قرآن این افراد را به مبارزه دعوت کرده. بروید و با او مبارزه کنید.

پوشیده نبودن تحریفات تاریخ و دین به ما اثبات می کند که باید با درایت و تدبر در امور خود تصمیم گیری کنیم و همگام با عالمانی که در این مسیر حرکت کرده اند حرکت کنیم و آنها را پشتیبانی کنیم. اما نمی توان گفت که تمام تاریخ یا دین دروغ است. چراکه این حاصل بدبینی و تعمیم جز به کل است. این که در بخشی از تاریخ و دین تحریف وجود دارد دلیل بر دروغین بودن تمام آن نیست. چون همان شواهد و عقلی که تحریفات را بر ما آشکار می کند، حقانیت و راستی بخش اعظمی از تاریخ و دین را هم برای ما اثبات می کند. پس دقیقا کمال کم عقلی است که کل تاریخ یا دین را تحریف شده و دروغ بدانیم.

راه حل کشف حقانیت و راستی تاریخ و دین در مطالعه علوم مربوط به آنها با دیدگاه عاقلانه و به دور از تعصبات به وجود آمده توسط رسانه هاست. همانطور که کتاب نقش رسانه در انیمیشن دارد و باید آن را کنار گذاشت. بسیاری هستند که در حال حاضر و در گذشته در این مسیر قدم های بزرگی برداشته اند و خوب است از منابع آنها هم استفاده کنیم. جذابیت فعالیت این بزرگان این است که با استدلال های عقلی منابع غنی برای ما بجا گذاشته اند.