فیلم سینمایی
نقد و رمزگشایی فیلم Don’t Look Up 2021 (بالا را نگاه نکن)
بالا را نگاه نکن هجونامه‌‌‌ای جذاب علیه سرمایه‌داری، هالیوود و ترامپیسم است و روایتی از حماقت و زردنگاری سرمایه‌داری و دولتمردان ازخودراضی و همچنین رسانه‌های اجتماعی است. فیلمساز عمق این فاجعه را در روزهای آخر عمر زمین به‌خوبی نشان می‌دهد و قهرمانانش کسی جز خود مردمی که خانواده و امید دارند نیستند.
فیلم «بالا را نگاه نکن» یکی از فیلم‌های جذاب 2021 است که تماشای آن برای کسانی که فیلم‌های آخرالزمانی را دوست دارند جالب است،
البته این فیلم آخرالزمانی به‌معنای رایج هالیوودی آن نیست و در آن خبری از یک قهرمان یا ارتشی که
مقابل حمله فضایی‌ها بایستد و یا مردم کره زمین را نجات بدهد نیست،
بلکه از این جهت آخرالزمانی است که
موضوع و دستمایه اولیه آن پایان دنیا است اما به موضوع عمیق و جدی‌تر دیگری با سبک کمدی و درام نگاه می‌کند.
داستان فیلم درباه دو اخترشناس است که متوجه نزدیک شدن یک شهاب‌سنگ غول‌پیکر به زمین می‌شوند.
آنها از این واقعه خطرناک نگران می‌شوند و
نزد رئیس جمهور آمریکا می‌روند اما او که یک رئیس جمهور جمهوری‌خواه و
نمادی از ترامپیسم است آنان را تحویل نمی‌گیرد در نتیجه آنها مجبور می‌شوند که
این موضوع را رسانه‌ای کنند تا بلکه به این واسطه بتوانند مردم دنیا را از این خطر مهلک آگاه کنند.
در ادامه مسیر داستان به‌سمت متفاوتی می‌رود که غیر قابل پیش‌بینی است.
فیلم سرشار از نیش و کنایه‌های سیاسی و اجتماعی است و می‌خواهد با زبان کمدیِ انتقادی‌ایِ بِروزی که دارد
جامعه را از نسبت آنان با فضای مجازی در مورد مسائل مهمی چون پایان دنیا گرفته است
تا تفکر آنان درباره لایه‌های عمیقی مانند هستی، به چالش بکشد، به‌طور روشن او فقط قصد نقد جامعه را
به‌خاطر نگاه سطحی و زردی که در فضای مجازی و در نسبت با
واکنش کودکانه و لوده‌ای که با چنین مسائل دارند به نقد نمی‌کشد، بلکه سرمایه‌داران حوزه علم و دانش مانند
شخصیت‌هایی مانند ایلان ماسک و همین‌طور رؤسای دولت و نظامیان نیز از تیغ تیز نقد «آدام مک‌کی» در امان نمانده‌اند.
بالا را نگاه نکن عموم فرضیات، داوری‌ها و دلبستگی‌های انسان را با داستان آخرالزمانی خود روی هوا میبرد اما این نکته را هم فراموش نمی‌کند که این فاجعه می‌توانست
با همکاری رئیس جمهور خودخواه و دیکتاتورمآب آمریکا پایان پذیرد. علم باید در مسیر خود و برای نجات بشر باشد نه
برای افزایش سرمایه، ثروت و قدرت، بنابراین اگرچه موضوع اصلی فیلم
در نقد صرف دولت آمریکا نیست اما اهرم فشارش را تا آخر بر سر جمهوری‌خواهان و ترامپیسم نگه می‌دارد و هشدار می‌دهد که آنان هیچ‌وقت نباید به میز ریاست بازگردند.
حتی عنوان فیلم شعاری است که از زبان دولتمردان در محافل انتخاباتی علیه گروه مخالفشان که مدعی‌اند که باید این شهاب‌سنگ را در فضا از بین برد بیان می‌شود؛
آنها می‌خواهند مردم را تحمیق کنند و برای همین می‌گویند که “به بالا نگاه نکنید تا شهاب‌سنگ را نبینید،
به‌جای آن رو به جلو را نگاه کنید چون ما به پیشرفت فکر می‌کنیم”!
فیلم کمدی مک‌کی تنها به دولتمردان جمهوری‌خواه که رؤیای آمریکایی را به فضاحت کشیدند رحم نمی‌کند
بلکه این تفکر را در سطوح دیگر فرهنگی مانند خود هالیوود وارد می‌کند، همین موضوعی نیز که در پاراگراف اول گفته شده است،
یعنی فیلم‌های هالیوودی قهرمانی که دنیا را مقابل حوادث آخرالزمانی نجات می‌دهند، در این فیلم به گند کشیده می‌شود و
آنان را احمقانی تصویر می‌کند که فکر می‌کنند می‌توانند با فیلم‌های آبکی دنیا را نجات دهند،
در حقیقت بالا را نگاه نکن از کنار هالیوود و از کانال نتفلیکس، خود هالیوود را می‌زند.
آدام مک‌کی در پشت صحنه فیلم «بالا را نگاه نکن»
فیلم داستان یک‌نواختی ندارد و با اضافه کردن اتفاقات متعدد و متفاوت در هر بخشی از سناریوی داستان،
به جذابیت فیلم اضافه می‌کند.
هنر کارگردان این است که تمام این اتفاقات همراه با جزئیات انتقادی او در روند فیلم، یک اتحاد موضوعی و
داستانی را ایجاد کرده است که گام به گام مخاطب را به هدف نهایی فیلم نزدیک می‌کند.
آنچه در نهایت برای مخاطب بیان می‌شود، یکی از پیام‌های نسبتاً تازه و با نگاهی نو در سینمای آمریکا است،
پیامی ضد سرمایه‌داری و در عین حال امیدوارانه حتی در شرایطی که قرار است یک شهاب‌سنگ زمین را نابود کند.
شکل دادن به این پیام ضمن تضاد ملموسی که دارد، فیلم را جالب توجه کرده است.
قبل‌تر نیز از جنس فیلم‌های کمدی آخرالزمانی ساخته شده است که می‌توان به فیلمی مانند
«این آخرشه» ساخته «ست روگن» و «اوان گلدبرگ» محصول 2013 اشاره کرد،
فضای هر دو فیلم در ابتدا این احتمال را برای مخاطب ایجاد می‌کند که شاید قرار نباشد همه چیز به
سمت نابودی برود و با تجربه‌ای که از فیلم‌های متداول هالیوودی دارند
این احتمال را می‌دهند که با یک پایان شاد روبه‌رو شوند، البته «این آخرشه» اگرچه کمدی خنده‌داری است اما
در اوج نهیلیسم پایان می‌پذیرد و پیام نهایی خود را به تحلیل مخاطب واگذار می‌کند اما «بالا را نگاه نکن»، اگرچه پایان خوشی ندارد و
البته در عین حال خنده‌دار است، دچار نیست‌انگاری چندان تلخی نیست و با رویکردی معنوی و روحانی و
حتی دینی فرضیه پایان دنیا را می‌پذیرد. شاید این نگاه برای جامعه‌هراسان دنیای امروز و نه‌فقط آمریکا ـ
که نگران پایان دنیای امروزند ـ مورد توجه قرار بگیرد.
اگرچه «بالا را نگاه نکن» نسخه‌ای قابل‌قبول برای مردمانی که به منجی و پایان دنیا مطابق اقوال دینی باور دارند نیست،
اما همان‌طور که «یول» تنها شخصیت مذهبی و طبقه پایین‌شهر با بازی کوتاه اما خوب «تیموتی شالامی»،
خانواده طبقه بالادستی را دعوت به صحبت با خدا می‌کند و می‌گوید که “
به این پایان که تو آن را این‌گونه خواستی راضی هستیم”، حسی معنوی و خداگونه را ایجاد می‌کند که
لااقل آن را برای متدینین و غیر آنان نیز قابل درک می‌کند.
احساس می کنم خیلی خواستید مخاطب پسند بنویسید تا افشاگرانه و رمزگشایانه
سلام در کل نقده مونتاژی هست و از یه چیزی مثل تسنیم همچین چیزا بعید نیست