تفاوت همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی

مقدمه

این روزها، واژه‌ای نظیر «همجنس‌گرایی» دیگر چندان ناشناخته نیست. احتمالاً همۀ ما هنگام جستجو در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دست‌کم یک‌بار با این واژه روبه‌رو شده‌ایم. همچنین احتمالاً هر یک از ما، تصوری دربارۀ معنای آن و موضعی نسبت‌به آن داریم.

یکی از موضوعات پرتکرار در این‌باره، بحث از «تفاوت همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی» است. موضوعی که هربار به‌نحوی بیان می‌شود و مورد مخالفت‌ها یا موافقت‌هایی قرار می‌گیرد. اما بالأخره، واقعاً همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی دو چیز متفاوت هستند یا خیر؟

تعریف همجنس‌گرایی

برای رسیدن به پاسخ این سؤال، ابتدا باید بدانیم که همجنس‌گرایی به چه معناست؟ این واژه، یک معادل فارسی برای «Homosexuality» است^[1] که از «Homosexual» گرفته شده‌است. واژۀ Homosexual برای نخستین‌بار در سال ۱۸۶۸ میلادی توسط «کارل ماریا کِرتبِنی» به‌کار رفت. این واژه به «رفتارهای شهوانی میان دو فرد همجنس» اشاره داشت.^[2]

درحال حاضر، Homosexuality به‌صورت «کشش یا رفتار/روابط جنسی میان افراد همجنس» تعریف می‌شود.^[3] به بیان ساده‌تر، Homosexuality به‌معنی شهوت نسبت‌به جنس موافق است. همجنس‌گرا نیز، به‌‌معنی فردی است که از نظر جنسی به همجنسان خود جذب می‌شود. یعنی نسبت‌به جنس موافق شهوت دارد. منظور از رفتارهای همجنس‌گرایانه نیز، رفتارها و روابط جنسی میان افراد همجنس است. فارغ از این که آن‌ها خود را همجنس‌گرا بنامند یا نه.

تعریف غلط

گاهی به غلط، همجنس‌گرایی به‌صورت «دوست داشتن همجنس» معنا می‌شود. دقت کنید که وقتی از Homosexuality حرف می‌زنیم، بحث ما یک بحث «جنسی» است. چنان‌چه یکی از اولین سؤالاتی که مردان همجنس‌گرا از هم می‌پرسند، دربارۀ نقششان در رابطۀ جنسی است.^[4] باید توجه داشت که محبت و صمیمیت میان دو همجنس، ربطی به همجنس‌گرایی ندارد. مگر این‌که جنبۀ جنسی و شهوانی بیابد. پس، زمانی با یک رابطۀ همجنس‌گرایانه مواجهیم که رابطۀ دو فرد همجنس به‌سوی رفتارهای جنسی پیش برود.

تعریف همجنس‌باز

همجنس‌باز در فرهنگ فارسی عمید به‌صورت «شخص علاقمند به برقراری رابطۀ جنسی با همجنس خود» تعریف شده‌است.^[5] چنان‌چه می‌بینیم، تعریف واژۀ همجنس‌باز هیچ‌گونه تفاوت بنیادینی با تعریف Homosexuality ندارد. در واقع، همجنس‌بازی هم مانند همجنس‌گرایی، تنها یک معادل فارسی برای Homosexuality است^[7][6]، نه چیزی متفاوت.

ادعای تفاوت از کجا آغاز شد؟

مطالبی که در ادامه می‌خوانید، از «مجلۀ الکترونیکی همجنس‌گرایان ایران» (ماها) گرفته شده‌است. ماها یک منبع مدافع همجنس‌گرایی است که هدف آن، عادی‌سازی همجنس‌بازی در ایران است. این مجله در یکی از شمارگان خود، به تاریخچۀ واژۀ همجنس‌گرایی پرداخته است که نکات کلیدی آن را بررسی می‌کنیم.

به گفتۀ این مجله، اواخر دهۀ ۶۰ ه.ش. ۱۳ همجنس‌گرای ایرانی پناهنده در سوئد، گروهی موسوم به «هومان» تشکیل دادند. در نشستی که میان این افراد برگزار گردید، بحث‌هایی راجع‌به بار منفی لفظ همجنس‌باز در اذهان عمومی و نارسا بودن این واژه صورت گرفت. در نهایت، تصمیم بر این شد که لفظ همجنس‌گرا جایگزین همجنس‌باز شود. (چراکه لفظ همجنس‌گرا بار منفی کمتری داشت و استفاده از آن، کار عادی‌سازی را راحت‌تر می‌کرد). این گروه در چندسال ابتدایی شروع به کار خود، به روزنامه‌های ایرانی که لفظ همجنس‌باز را به‌کار می‌بردند، نامه نوشت. در این نامه‌ها پیشنهاد می‌شد که به‌جای لفظ همجنس‌باز، از همجنس‌گرا استفاده شود‌. به‌این‌ترتیب، پس از گذشت مدتی کاربرد واژۀ همجنس‌باز کمرنگ شد و لفظ همجنس‌گرایی بر سر زبان‌ها افتاد.

چنان‌چه این منبع اعتراف می‌کند، برای عادی‌سازی روابط جنسی همجنس‌‌ها، به لفظی نیاز بود که بار منفی کمتری داشته باشد. دقیقاً به همین دلیل بود که واژۀ همجنس‌گرایی جایگزین همجنس‌بازی شد. وگرنه این دو واژه هیچ تفاوت حقیقی در معنای خود نداشتند.

یک سؤال ساده

بیایید فرض بگیریم که همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی واقعاً دو مقولۀ متفاوت بوده‌اند. حالا یک سؤال مطرح است. اگر بخواهیم دربارۀ تفاوت این دو، در منابع علمی جستجو کنیم، باید چه بنویسیم؟ آیا باید بنویسیم «The difference between homosexuality and homosexuality»؟ یا مثلاً «The difference between gay and gay»؟

در حقیقت، تنها در زبان فارسی و فضای فارسی‌زبان است که مطالبی پیرامون دو مقولۀ متفاوت با نام‌های همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی می‌شنویم. وگرنه این ادعا در هیچ جای دیگری مطرح نیست. چون اصلاً تفاوتی در کار نیست!

راه‌حلی برای مسئله

همان‌طور که گفته شد، هدف از ساخت دوگانۀ همجنس‌گرا-همجنس‌باز، عادی‌سازی همجنس‌بازی (روابط جنسی همجنس‌‌ها) بود. اما حالا با دو واژۀ همجنس‌گرا و همجنس‌باز، چه باید کرد؟ راه‌حل ما این است که تعریف جدیدی برای این دو واژه ارائه کنیم.

مقولۀ Homosexuality چند وجه متفاوت دارد. از جمله، کشش/تمایلات همجنس‌خواهانه (Same-sex sexual attraction) و رفتار همجنس‌خواهانه (Same-sex sexual behavior). این دو لزوماً همراه با یکدیگر نیستند. یعنی ممکن است کسی تمایلات همجنس‌خواهانه داشته باشد. اما مقابل این تمایلات انحرافی مقاومت کند و مرتکب رفتارهای همجنس‌خواهانه نشود. برعکس نیز، ممکن است فردی تمایلات عادی داشته باشد، اما -به هر دلیل- رفتار همجنس‌خواهانه انجام دهد. از جهت دیگر، در دو واژۀ همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی، پسوند «گرا» بارِ تمایلی و پسوند «باز» بارِ رفتاری دارد. بنابراین، می‌توانیم همجنس‌گرایی را به‌معنی «تمایلات همجنس‌خواهانه» و همجنس‌بازی را به‌معنی «رفتارهای همجنس‌خواهانه» به‌کار ببریم.

بنابر تعریف فوق، همجنس‌گرایی یعنی «داشتن میل جنسی به همجنس». همجنس‌بازی هم یعنی «هرگونه رابطۀ جنسی با همجنس». تفاوتی هم ندارد که این رابطه از روی تمایل باشد یا از روی تفنن، چه با رضایت باشد چه نه. پس اگر دو همجنس‌گرا با هم رابطۀ جنسی داشته باشند، اسم این کار، همجنس‌بازی است. به عبارتی، همجنس‌بازی یعنی بروز همجنس‌گرایی در رفتار فرد.

رفع یک ابهام

با توجه به آن‌چه خواندید، شاید برای برخی عزیزان سؤال ایجاد شود که: توضیح دادید هردوی «همجنس‌گرایی» و «همجنس‌بازی» به یک معنا بوده‌اند. پس چرا در تعریف خود، باز دو معنای متفاوت برای هر کدام، در نظر گرفتید؟

پاسخ، به همان دو وجه متفاوت Homosexuality برمی‌گردد. وقتی ما تنها از یک لفظ استفاده می‌کنیم، تمایز بین «تمایل» و «رفتار» نادیده گرفته می‌شود. مسئله‌ای که تا امروز در زبان فارسی راجع‌به همجنس‌گرایی وجود دارد. همین مسئله هم مشکلاتی در بحث پیرامون این موضوع ایجاد می‌کند. مثلاً وقتی فقط بگوییم همجنس‌گرایی، معلوم نیست که دربارۀ یک بیماری (میل جنسی به همجنس) حرف می‌زنیم؟ یا درباره یک رفتار (آمیزش جنسی با همجنس)؟ وقتی که تنها لفظ همجنس‌بازی را به‌کار ببریم، باز همین مسئله ایجاد می‌شود. بنابراین برای تمایز بین تمایل و رفتار، بهتر است از دو واژه استفاده کنیم.

تفاوت تعریف ما با تعاریف مورد نقدمان چیست؟

تعریف ما یک چهارچوب منطقی و علمی دارد. ما همجنس‌گرایی و همجنس‌بازی را به‌صورت من درآوردی تعریف نکرده‌ایم. بلکه از آن‌ها برای اشاره به دو وجه متفاوت از همان Homosexuality استفاده کردیم. می‌توانیم برای اشاره به مطلق Homosexuality نیز لفظ «همجنس‌خواه» را به‌کار ببریم. چرا که این لفظ، هم منعکس‌کنندۀ وجه تمایلی و هم منعکس‌کنندۀ وجه رفتاری آن است.

برخلاف تعریفی که ما ارائه کردیم، تعاریف رایج در فضای فارسی‌زبان، بی‌پایه و من درآوردی هستند. یعنی ربطی به تعریف Homosexuality ندارند. بلکه صرفاً یک دوگانۀ واهی ایجاد کرده‌اند تا نهایتاً رفتار همجنس‌خواهانه (همجنس‌بازی) را برای عده‌ای (همجنس‌گرایان) موجه جلوه دهند. اما در تعریف ما چنین اتفاقی نمی‌افتد. چراکه ما به مطلق هرگونه رفتار همجنس‌خواهانه، همجنس‌بازی گفتیم. بنابر تعریف ما، ازدواج همجنس‌گرایان و روابط جنسی رضایت‌مندانۀ دو همجنس‌گرا نیز چیزی غیر از همجنس‌بازی نیست. این‌طور نیست که رابطۀ جنسی با همجنس فقط وقتی بد باشد که تحمیلی یا تفننی باشد. این رفتار فی‌نفسه، رفتاری انحرافی و مخرب است که قبلاً (در این مقالۀ) به تفصیل از صدماتش گفته‌ایم. از نظر دینی هم، هرگونه رفتار همجنس‌خواهانه‌ای گناه است.

اما چرا برای اشاره به رفتار همجنس‌خواهانه، باید از یک واژۀ منفی (همجنس‌بازی) استفاده کنیم؟

پاسخ روشن است. چراکه اصل رفتار همجنس‌خواهانه، رفتاری انحرافی، مضر و غیراخلاقی است. بنابراین، جهت مقابله با عادی‌سازی این رفتار، بهتر است از واژه‌ای استفاده شود که دارای بار منفی باشد. اما در نقطۀ مقابل، دگرجنس‌خواهی می‌تواند به دو صورت بروز رفتاری داشته باشد: اول، به‌صورت مشروع، عقلانی و اخلاقی که آن را «ازدواج» و «نکاح» می‌نامیم. دوم، به‌صورت نامشروع، که از آن با الفاظی نظیر «دختربازی» و «روابط نامشروع» یاد می‌شود. شاید سؤال شود که اگر دو همجنس با هم ازدواج کنند، چطور؟ در ابتدا باید گفت که چنین ازدواجی نداریم. گذشته از این، مشکل رفتار همجنس‌خواهانه، به خود آن رفتار برمی‌گردد، نه به خارج از ازدواج بودنش. نفس آمیزش جنسی با همجنس، عملی خلاف فطرت و در تضاد با طبیعت ماست.

همچنین ببینید: همجنس‌گرایی

همچنین ببینید: انیمه و همجنس‌گرایی