نقد و بررسی انیمیشن پا کوچولو (small foot)؛ ایندفعه پاگنده ها دنبال آدما

انیمیشن پا کوچولو توسط استودیو معروف برادران وارنر ساخته شده است. این انیمیشن، خط داستانی فوق العاده ای دارد و یکی از شاهکار های فیلمنامه نویسی است. انیمیشن پاکوچولو همه چیز دارد. از صحنه های کمدی بگیر تا صحنه های اکشن. طنز به شدت جذابی را در این انیمیشن شاهد هستیم. در عین حال این انیمیشن تعارف را کنار گذاشته و رک و پوست کنده حرفش را می زند.

بررسی سطحی و خلاصه انیمیشن پاکوچولو

انیمیشن پا کوچولو، از نظر محتوای سطحی یا ظاهری بهتر از سایر عملکرده است. این انمیشن کلیشه تکراری هالیوود را کنار زده و به مسائلی همچون حرف زدن افشاگرایانه و نفی دروغگویی پرداخته است. داستان اصلی پا کوچولو نیز حول همین محور می چرخد. قوانینی سخت گیرانه و لازم الاجرا برای پاگنده های برفی (یتی ها) وضع شده است. قوانینی که طی سالها تکامل یافته اند. دلیل وضع این قوانین حفظ و نجات جان یتی ها است. اما هر چه باشد بر اساس دروغ و فریب پایه ریزی شده اند.

همین که ماهیت این قوانین دروغی است، خودش باعث کدورت ها، درگیری ها و اتفاقات ناگواری می شود. در نهایت یتی جوان راه بهتری را پیدا می کند. او دلیل تمامی قوانین را افشا می کند و اینگونه راه بهتری برای حفظ نسل یتی ها پیدا می کند. اینگونه هم می توان از نظر علمی پیشرفت کرد، هم نسل یتی ها را حفظ کرد. با توجه به شرایط نهایی پیش آمده، یتی ها به برقراری ارتباط با انسان ها می پردازند.

میگو یک شخصیت آرمانی است. او در پی حفظ نسل یتی هاست. دقیقا مثل عابد روستا (فردی در روستای یتی ها وجود دارد که قوانین سنگی را حمل می کند و آن را به بقیه آموزش می دهد. ظاهر، نوع صحبت کردن، محل زندگی و… وی همانند عابدان یا اسقف های دینی است). اما راه بهتری را برای این کار برمی گزیند. به جای دروغ ها و فریب های چند قرنه، حقیقت را آشکار می کند. البته که جامعه ای آرمانی نیز وجود دارد که این موضوع را می پذیرد. هر چقدر هم که قوانین سنگی بر اساس دروغ و فریب بوده اند، باز هم جامعه آرمانی را توانسته اند تربیت کنند.

اینکه قبل از میگو دروغ های سنگ نگاره ها آشکار نشد یا اینکه چرا اصلا سنگ نگاره ها از همان ابتدا بر پایه دروغ نوشته شدند، احتمالا به همان وضعیت جامعه باز می گردد. در آن زمان میزان درک و فهم یتی ها به قدری نبود که بدون دروغ بتوان آنها را حفظ کرد. در آن زمان اگر حقیقت را می دانستند، احتمالا این پروژه حفظ نسل یتی ها شکست می خورد. اما اکنون جامعه آماده است. آماده درک حقیقت و پذیرش آن. پس دیگر قوانین سنگی به کار نمی آیند.

علاقه به کشفیات علمی، ارتباط برقرار کردن با دنیا، درک علل پدیده ها و…، برای ما عادی هستند. این انیمیشن نشان می دهد که اگر از بدیهایت منع شده باشید، حتی ساده ترین چیزها هم بیشترین جذابیت را می توانند داشته باشند. مهم ترین نکته دوستی است. چیزی که باعث می شود میگو به افشا حقیقت بپردازد نیز همین دوستی است. او بخاطر حفظ نسل یتی ها دوستانش را دروغ گو خطاب کرد و آنان را به شدت تحقیر کرد. دوستانی که به شدت با او گرم گرفته بودند و به او اعتماد کرده بودند. هیچ چیز بدتر از خیانت به دوست نشان داده نمی شود.

در سنگ نگاره ها تناقضاتی وجود دارد. تنها یک نفر به این تناقضات اشاره می کند و بقیه را آگاه می کند. اما چرا از این جمعیت، فقط همین یک نفر؟ واقعا کس دیگری در این مورد اندیشه نکرده بود؟ خب دلیلش چیست؟ ترفندی وجود دارد برای کنترل کامل و استفاده با بالاترین راندمان از جامعه. ترفندی که توسط بسیاری از دولت های جهان استفاده می شود و توسط عابد یتی ها هم استفاده می شود.

برای درک بهتر مثال می آورم. در کتاب های رابرت کیوساکی می خوانیم: سیستم اقتصادی آمریکا بر پایه بدهکاری تا آخر عمر پایه ریزی شده. یعنی شما توان خرید خودرو و خانه را دارید اما تا انتهای عمرتان بدهکار هستید. این بدهی ها روز به روز بیشتر هم می شوند. انسانی که بدهکار باشد، به خیلی از چیزها حتی نمی تواند فکر کند.

یا در تاریخ انگلیس می خوانیم: دولت انگلیس آرام آرام تمامی خدماتی را که بعد از انقلاب شکست خورده انگلیس به مردم داده بود تا خشم آنها فروکش کند و خطری برای دولت و ملکه نداشته باشند را برداشت. اما چگونه صدای مردم در نیامد؟ دولت در کنارِ گرفتن حقوق مردم، صنعت سرگرمی را برای آنها بیشتر ارائه داد. فیلم ها با مضمون پارتی ها، رفتن به قمار خانه ها و… بیشتر شدند، بارها و مراکز تفریحی زیادی تاسیس شدند و دغدغه جوانان در تفریح کردن خلاصه شد. فردی که فکر و ذکرش تفریحات باشد، از دگرگونی دنیای اطرافش اطلاعی ندارد.

مثال های این چنینی زیاد هستد. در این ترفند، جامعه را احمق نگه می دارند و از جامعه استفاده می کنند. یک جامعه احمق زیاد کار می کند، پولش را در راه بیهوده خرج می کند (که البته به جیب همان دولتمردان باز می گردد. زیرا خود دولت مردان هستند که صنایع سرگرمی و قمار را مدیریت می کنند. حتی رئیس جمهور سابق آمریکا صاحب بزرگترین قمارخانه ها بود) و از ظلم سیستمی که بهشان می شود آگاه نیستند. احمق هستند بالاخره. هیچ چیز بهتر از یک جامعه احمق برای حکومت نیست. جامعه ای با بهره بری بالا و خطری کم.

در انیمیشن پا کوچولو نیز با همین جامعه طرف هستیم. جامعه ای که اعتقادات احمقانه دارد و محصور قوانینی پر از تناقض است. جامعه ای که حتی به حقیقت فکر هم نمی کند. یک جامعه ایده آل برای حاکم و عابد آن. با این حال اشاره کردیم این جامعه توانایی درک و فهم را دارد و در مواجهه با حقیقت عالی عمل می کند. یعنی جامعه ذاتا احمق نیست. بلکه بخاطر قوانین در چنین وضعیتی به اجبار قرار گرفته. دقیقا مانند جوامعی که ازشان مثال زدیم.

در جامعه یتی ها این حماقت را آمیخته با یک سری فلسفه های دروغین کردند تا پذیرش آن برای جامعه راحت تر باشد. این تعالیم آن‌قدر نفوذ و رسوخ داشتند که باعث ایجاد یک دور باطل در زندگی روزمره افراد شدند.  حتی اجداد و پدر میگو متحمل آسیب های جسمی هم می‌شدند اما به دلیل همان نفوذ، نه تنها ناراحت نبودند که یکی از علل افتخار اجدادی آنها هم بود و رسیدن به این مقام آرزوی دیرینه میگا بود. این ترفند کثیف آثار منفی زیادی دارد من جمله: مانع کشف حقیقت می شود؛ بی اعتمادی به علوم و علما رو به دنبال خودش دارد و به سر بردن و از بین رفتن سرمایه عمر هم یکی دیگه از ثمرات منفی آن است.

در مورد هدف دین و فدا کردن خیلی چیزها می شود این طور گفت که علمای این جامعه معتقد به این تز هستند که هدف وسیله رو توجیه می‌کنه در حالی که این دقیقا منطق مقابل تعالیم دینی هستش.

بررسی عمق انیمیشن پا کوچولو

چه کسانی قوانین را وضع کردند و آنها را لازم الاجرا کردند؟ در انیمیشن پا کوچولو فردی که شباهت بسیار زیادی به زاهدان و عابدان دینی دارد مسئول اجرا و آموزش این قوانین است. همچنین او در محلی سکونت دارد که دیوار نگاره هایی به شدت شبیه به دیوار نگاره های معابد هند در آن به چشم می خورد. پس کسی که بر یتی ها حکم فرماست و آنها را رهبری می کند و آموزش می دهد یک روحانی دینی است.

حال چه دینی؟ دینی زاییده ذهن خود عابدان. اصلا دین منشاء الهی ندارد. صرفا توسط خود همان نسل به وجود آمده تا به اهدافشان برسند. دینی پر از دروغ و تناقض. در انیمیشن پا کوچولو، کلا خدایی وجود ندارد. حتی دین آنها نیز دینی است که درش خدایی جا ندارد. یعنی حتی خرافاتی ترین و عقب مانده ترین موجودات هم می دانند که خدایی وجود ندارد (نعوذ بالله). آفرینش جهان نیز حاصل مدفوع گاومیش است. نظریه ای که در انتها رد می شود اما باز هم به خدا و آفرینش الهی هستی اشاره ای نمی شود و این نظریه با یک نظریه غیر خدایی دیگر جایگزین می شود.

دین هدف خوبی دارد. اما خیلی چیز ها را فدا می کند. سرمایه های عقلانی و نیرو های کاری که به بیهودگی وقت خود را تلف می کنند و پیشرفت های علمی که به دلیل منع شدن علم از رسیدن به آن عاجز می شوند. تمام اینها بخاطر دین است. گرچه نکته مثبت دین، ساخت جامعه ای مودب و درستکار است. پس در کنار آن همه نکته منفی، یک نکته مثبت بزرگ هم دارد.

حال کدام دین؟ انیمیشن پا کوچولو کدام دین را مورد حمله قرار می دهد؟ دو دین در اینجا قابل بررسی هستد.

مسیحیت

مسیحیان تا قبل از رنسانس، بر این عقیده بودند که نباید فکر کرد و فکر و علم مخالف دین است(نادانی مایه شادمانی است. چیزی که در سنگ نگاره ها به آن اشاره شده). مسیحیان پس از عیسی علیه السلام به دو گروه تقسیم شدند. گروهی پیرو حواریون حضرت عیسی بودند که با آمدن پیامبر آخرالزمان همگی مسلمان شدند. گروه دیگر مسیحیان پولسی بودن که پیرو پولس یهودی که به ظاهر مسیحی شده بود، بودند. پولس تحریفات بسیار زیادی را وارد دین مسیحیت کرد و مسیحیت کنونی نیز همان مسیحیت است. مسیحیت تحریف شده. در این دین تحریف شده و غیر الهی، المان هایی مشابه با جامعه بتی ها وجود دارد. از جمله منع از پرداختن به علم و برخورد شدید با کسانی که به علم علاقه دارند یا وجود ناقوس.

هندوئیسم

از اصلی ترین اعتقادات هندو ها در گذشته، این بود که تعدادی فیل، کره زمین را نگه داشته اند(در دهکده یتی ها اعتقاد بر این بود که ماموت ها دهکده آنها را نگه داشته اند و باید برایشان یخ بفرستند) حتی می گفتند زیر آن فیل ها یک لاک پشت است که در اقیانوسی بزرگ شناور است. گاو نیز در آیین آنها مقدس است و در انیمیشن مشاهده می شود که دلیل آفرینش جهان نیز یک گاومیش معرفی می شود (که البته خرافه است). همچنین نگاره هایی که در غار عابد روستا مشاهده می شود، شباهت زیادی با نگاره های معابد هندو در هندوستان دارند.

در نتیجه، دین دهکده یتی ها، ترکیبی از یک دین غربی(مسیحیت) و یک دین شرقی(هندوئیسم) است. یعنی این انیمیشن دین خاصی را مورد هجمه قرار نداده. بلکه با ترکیب ادیان در پی هجمه به خود ماهیت دین است.

نتیجه گیری نهایی

خدایی وجود ندارد. دین زاده ذهن خودمان با بهتر بگوییم روحانیونی است که از آن نفع می برند یا هدفی را در پی آن جستجو می کنند. خود این روحانیون از دروغ بودن دین آگاه هستند ولی برای کنترل بهتر جامعه از آن بهره می برند. شاید در گذشته دین کارآمد بود، اما اکنون باید شیوه جدید جایگزین شود. شیوه ای در راستای پیشرفت های عملی، صنعتی و ارتباطی. راه جدید کنار گذاشتن تمام ادیان است. کنار گذاشتن خرافه ای به نام دین. حال می توان پیشرفت کرد. حال می توان متمدن شد. سکولار همان چیزی است که انیمیشن پا کوچولو در پی اثبات آن است. پیشرفت زمانی محقق می شود، حقیقت زمانی روشن می شود و آزادی زمانی رقم می خورد که دین را کنار بگذاریم و به سمت سکولار برویم.

جواب انیمیشن پا کوچولو

انیمیشن پا کوچولو هر چه دوست داشت گفت. ما نیز مشخص کردیم قصد داشت چه بگوید. حالا نوبت آن است که جوابی  برای شبهات و مضامین مطرح شده این انیمیشن بدهیم.

در انیمیشن پا کوچولو دین یک خرافه است. البته که دین در درون این انیمیشن منشاء الهی ندارد. راه حل نهایی این انیمیشن نیز کنار گذاشتن تمامی ادیان و سکولاریزه شدن است. سکولار به معنای کنار گذاشتن دین از تمامی ارکان زندگی است. به طور ساده تر در جوامع اروپایی، اقتصاد، سیاست، آموزش و… به دین ربطی ندارند و فقط یکشنبه ها می روند و خدا را عبادت می کنند. دین فقط در کلیسا و خدا صرفا در کلیسا در روز یکشنبه یافت می شود و در بقیه ارکان زندگی ناکارآمد است.

 چرا دروغ بگویم؟ خود من هم با سکولار موافق هستم. برای ادیانی همچون مسیحی، هندویی، زرتشتی و… . چراکه واقعا این سری از ادیان که برخی با اینکه منشاء الهی هم داشته اند، اما پر از تحریف، خرافه و منعیات بی مورد هستند. دوری از چنین ادیانی در ابعاد مختلف زندگی بهتر است و حتی راه پیشرفت و تعالی پیروان این دین ها را هموار تر می کند. اما سکولار زمانی پذیرفته است که راه بهتری نباشد. اما اکنون راه بهتری هم وجود دارد.

خداوند حجت را بر بشریت تمام کرد. دین اسلام دینی است که برای جای جای زندگی بشریت برنامه ارائه داده است. برنامه هایی که نه تنها بعد از 1400 سال کارآمد هستند، بلکه حکمت برخی نیز تازه در حال کشف شدن است. در احادیث مختلف از ائمه اطهار داریم که هر آنچه بشریت تا روز قیامت به آن نیاز دارد در قرآن آمده و خداوند تمام آنچه برای سعادت دنیا و آخرت بشر لازم بوده را توسط دین اسلام ارائه داده است.

دین اسلام مشوق به علم اندوزی و کسب دانش است. احادیث زیادی در این باره آمده که معروف ترین آنها ” به دنبال علم برو حتی اگر در چین باشد” از پیامبر اسلام است. همچنین خود قرآن اعجاز های علمی زیادی دارد. از جاذبه تا گسترش گیتی و حتی مواد تشکیل دهنده بدن مورچه. کشفیات علمی ای که تا سالها پس از آنکه قرآن آنها را به زبان آورد توسط انسان کشف نشدند. همچنین بسیاری از دانشمندان ایرانی و مسلمان، از عالمان به دین نیز بوده اند. چه در گذشته امثال خواجه نصیرالدین طوسی و چه در زمان حال امثال شهید فخری زاده. یکی از بزرگ ترین دانشمندان ایران و جهان که تدین از فعالیت های علمی وی قابل تفکیک نبود. برای اطلاعات بیشتر به مستند ماجرای نیمروز (شهید فخری زاده) مراجعه فرمایید.

دوری از خرافات یکی از اصلی ترین هدف های دین مبین اسلام است. همین که اسلام در یکی از خرافی ترین بلاد دنیا سر بر آورد و با این همه خرافه مقابله کرد خودش اثبات این ادعا است. برابری زن و مرد از آموزه های اسلام است. پیامبر اسلام در جامعه ای که دختران را زنده به گور می کردند، صاحب دختر شد. دو سوره از قرآن به صورت مستقیم به همین موضوع می پردازند (تبت یدی و کوثر). پیامبر و حضرت زهرا سلام الله علیها از کسانی بودند که برای ایجاد برابری های حقوقی زن و مرد تلاش های فراوان کردند.

اسلام حقی را به فقها و مراجع دینی داده است که بر اساس شرایطه زمانه برخی احکام و شیوه ها را به روز رسانی کنند (مثلا شیوه معامله که در گذر زمان تغییر کرده و احکام آن نیز تغییراتی داشته). پس اسلام دینی نیست که همیشه به یک شکل باقی بماند و تغییر نکند. پس کهنه شدن به این دین مبین نمی چسبد. دین اسلام تدین را بخشی از زندگی می داند. بر اساس گفته های اسلامی، هر کس که در تمامی اعمال خود را رضایت خدا، حق الناس و احکام را مد نظر قرار دهد، از اصول انسانی نمی لغزد. پس نگاه دینی و خداگونه به تمام ابعاد زندگی نه تنها دست و پا گیر نیست، بلکه اگر عادت شود باعث بهبود هر بعد از زندگی انسان می شود. بسیار جالب است که اسلام برای تک تک این ابعاد برنامه و اصول طراحی کرده است.

پس هر آنچه که انیمیشن پا کوچولو در مورد دین می گوید در اسلام نمی گنجد. این دین مبین نه کهنه است، نه خرافی است، نه با علم و دانش مشکلی دارد و نه منشاء انسانی دارد، بلکه منشاء این دین الهی است. پس می توان نتیجه گیری نهایی این انیمیشن را به حاشیه برد. راه حل نهایی حذف دین و تدین از ابعاد زندگی نیست. بلکه جایگزینی خرافات با دینی با منشاء الهی و تحریف نشده است. سکولار خود را به خوبی در جوامع غربی نشان داده است. هر آنچه که اعراب جاهلی به آن اعتقاد داشتند و هر خرافه ای را که اجرا می کردند، اکنون با اسم آزادی در جوامع غربی مشاهده می کنیم. موضوعی که آن را جاهلیت مدرن نامیده ایم. اگر سکولار کارآمد بود انسان در کنار پیشرفت های علمی، اقتصادی و…، از نظر اخلاقی و اصول انسانی نیز پیشرفت می کرد. نه اینکه روز به روز شاهد فساد ها، جنگ ها و خرافات بیشتر و جدیدی باشیم و شاهد بازگشت به دوران جاهلیت هزاران سال پیش نبودیم. پس بهترین راه، راه حقانیت اسلام است که برای تمامی ابعاد زندگی برنامه ریزی کرده و به تمامی ابعاد وجودی انسان بها داده است.

در نهایت نیز ناگفته نماند، نباید حقانیت و حقیقت دین اسلام را با برخی از به ظاهر مسلمانان سنجید. جریان های تکفیری، وهابی، بابی و… جریان هایی به ظاهر مسلمان هستند اما بویی از اسلام نبرده اند پس نباید بر اساس رفتار و اعتقادات این جریان های انحرافی اسلام را سنجید و مورد قضاوت قرار داد. حقیقت دین اسلام چیز پنهان و در خفایی نیست. با کمی تحقیق و مطالعه به راحتی می توان با آن آشنا شد. با اضافه شدن عنصر تقوا و عمل به این حقانیت دینی، تمام آنچه که برای تعالی بشری لازم است مهیا می شود. این راهی است که خود خداوندگار برای بندگانش قرار داده.

با تشکر ویژه از #محمد_هاشم_شعبانی