نقد و بررسی فیلم میدسامر(Midsommar)؛ در ادیان جدید چه می گذرد؟

فیلم میدسامر از اری استر(Ari Aster) با بودجه‌ی نه میلیون دلاری توانست حدود پنجاه میلیون دلار در گیشه بفروشد که موفقیت فوق‌العاده‌ای برای این فیلمساز یهودی و جوان بود. این فیلم در ژانر وحشت/هراس/درام طبقه‌بندی شده و به نظر می‌رسد اثری با درون‌مایه های جدی دینی است. ماجرای گروه دوستانه‌‌ای که به یکی از روستا های سوئد سفر می‌کنند تا در کنار تفریح و تنفس در دل طبیعت، پایان‌نامه‌ی یکی از اعضا هم با تحقیق بر روی فرقه‌ای در همان منطقه، تکمیل شود. علاوه بر مطالعه ادامه مقاله، نقد این فیلم را می توانید از طریق ویدئوی زیر هم تماشا کنید:

نویسنده های میدسامر راجع به فرقه های معروف و مشرک (Paganist) تحقیق کرده و البته در پرداخت داستان از قوه‌ی تخیل خود نیز بهره گرفتند. مثلا کیک پای با موی بدن زن، در سوئد برای جادوی عشق و سحر جوانان پسر توسط دختران به کار می‌رفته است. یا مسابقه‌ی رقص در فیلم، نفرینی بوده است که گریبان‌گیر بعضی دختران شده و آن ها را مجبور می‌کرده اینقدر برقصند تا بمیرند. اما در میدسامر به صورت یک مسابقه درآمده است. در واقع میدسامر تلفیقی است از فولکلور ها و اساطیر سوئدی در کنار آیین مشرکانه‌ی نورس(دین اسکاندیناوی ها که چندگانه پرست بوده‌اند).

میدسامر یا میدسومار نیز که نام اثر قرار گرفته و داستان هم حول محور همین جشن است. آیینی در کشور های مختلف اروپایی، از جمله ناحیه‌ی اسکاندیناوی و سوئد و فنلاند است. میدسامر روز اول تابستان بود که در اقوام مشرک جشن گرفته می‌شد و با رقص و نوشیدن شراب همراه بود. در این روز با روشن کردن آتش های بزرگ، شروع تابستان را جشن می‌گرفتند.

میدسامر جزو معدود فیلم هایی است که به موضوع ادیان نوظهور و جدید در غرب پرداخته و با نگاهی نقادانه، باطن سیاه و ظلمانی این ادیان را به خوبی ترسیم کرده است. امروزه صد ها هزار نفر در غرب خود را جزو مشرکین جدید دانسته و متاسفانه رشد این ادیان شیطانی نیز با ضریب زیادی در حال وقوع است.

هالیوود نیز با تبلیغ این ادیان در فیلم های پرمخاطبی مثل جهان سینمایی مارول، جنگ ستارگان، سریال هایی مثل بازی تاج و تخت، استرنجر تینگز (Stranger Things) و انیمیشن هایی مثل جاذبه فرومی‌نشنید (Gravity Falls) به رشد این ادیان شیطانی کمک چشم‌گیری می‌کند. (دایره المعارف ادیان جدید، ترجمه هادی وکیلی، ص۳۱)

این ادیان تنوع بسیاری دارند و حتی در بین آن ها ادیان سینما-بنیان نیز مثل دین جِداییسم(دینی بر اساس فیلم های جنگ ستارگان!) یافت می‌شود. در بین این ادیان خرافه‌محور، بخشی از آن متّکی بر اساطیر اسکاندیناوی و دین قدیمی مشرکانه‌ی وایکینگ ها است. در میدسامر شاهد ترسیم فرقه‌ای خیالی به نام(Harga) هستیم. با اینکه چنین فرقه‌ای در واقعیت وجود ندارد، اما مناسک و باور های ادیان و فرقه های شیطانی جدیدی مثل هیثِنری(Heathenry نوعی بت‌پرستی وایکینگیِ جدید) در فیلم به خوبی ترسیم و نقد شده است. در ادامه، به نقد و بررسی میدسامر و ریشه های اقتباس اثر خواهیم پرداخت.

۱. روابط از هم پاشیده

در اولین سکانس فیلم شاهد شبی زمستانی هستیم که رابطه‌ی سرد و یک طرفه بین دنی و کریستین را برای ما شرح می‌دهد. دَنی(فلورنس پیو) دائم خود را به کریستین، پسری که دوستش دارد، تحمیل کرده و دوستان کریستین به وی توصیه می‌کنند که از دنی جدا شود و با دختران دیگری رابطه داشته باشد. پس از اینکه خواهر دنی به دلیل مشکل روانی خودش و پدر و مادرش را می‌کشد، دنی با شیون های گوش‌خراش، خود را آرام می‌کند. چند ماهی می‌گذرد و وارد فصل تابستان می‌شویم. دنی متوجه می‌شود که کریستین قرار است به سوئد سفر کند و به وی اطلاع نداده، که نشان از سردی رابطه‌ی این دو دارد.

کریستین نیز به خاطر جبران مساله، دنی را دعوت می‌کند تا با او و دوستانش به سوئد سفر کنند. درواقع قرار است این روابط فروپاشیده و سرد، با سفر به کشوری دیگر بهبود یابد، که البته علی‌رغم زرق و برق های این سفر، باعث هلاکت کریستین و دوستانش خواهد شد.

۲. مواد روان‌گردان و فرقه ها

در اولین برخوردی که دنی و کریستین با مردم روستایی منطقه‌ی هالسینگلند دارند، به آن ها قارچ های تخدیر کننده پیشنهاد می‌شود. ابتدا دنی نمی‌خواهد استعمال کند اما جوشانده‌ی همان قارچ به صورت معجون به وی داده می‌شود و او هم می‌نوشد. همگی با اولین حضور در روستا، اصطلاحا چیزخور می‌شوند و حس و حال عجیبی پیدا می‌کنند. قارچ های توهم‌زا بیش از صد نوع دارد و در گروه های طبیعت‌گرا استفاده می‌شود. این قارچ ها باعث ایجاد توهم شده و شَمَن های آمریکای مرکزی و جنوبی این قارچ ها را مربی و معلمانی الهام‌بخش می‌دانند!

کاربرد این گونه مواد در فرقه های شیطانی زیاد است. چرا که با از کار افتادن قوه‌ی تعقل، قوه‌ی خیال تقویت شده و بعضی موجودات شیطانی که توانایی تصرف در قوه‌ی خیال ما را دارند می‌توانند راحت‌تر بر ما اثرگذاری کنند. درواقع ظرف وحی شیطانی با مصرف این مواد، مستعدّتر می‌شود. در فیلم میدسامر بار ها دنی و دوستانش در کنار اعضای فرقه، به نوشیدن معجون قارچی مشغول بوده و به همین دلیل کم‌کم احساسات، عواطف و عقلانیت انسانی خود را از دست می‌دهند.

۳. پرستش خورشید و مراسم میدسامر

گفته شد که مراسم میدسامر، ریشه های مشرکانه داشته و امروز نیز توسط کفرکیشان جدید برگزار می‌شود. مراسم دیگری نیز به نام بِلتِین(Beltane) وجود دارد. در گذشته، مراسم بِلتِین که اول تابستان شروع می‌شد. مشرکین در کنار جشن و پایکوبی، آتش های بزرگی ایجاد می‌کردند تا پری ها و موجودات غیبی را جذب کنند یا با دفع آن ها مانع دزدی از محصولات مزارع شوند.

از سال ۱۹۸۸ هر سال این مراسم در اسکاتلند برگزار شده، آتش هایی برپا می‌کنند و مردان و زنان برهنه و نیمه برهنه برای اجرای این مراسم مشرکانه و رقصیدن به دور آتش، به خیابان ها می‌آیند.

در سال 2024 نیز هزاران نفر در این مراسم شرکت کردند. در کنار این مراسمات شیطانی، آتِستوپا سِنِساید(senicide Ättestupa) مراسمی سنتی در سوئد است که مردم در آن خودکشی کرده و همچون فیلم، پتک نیز در آن مورد استفاده قرار می‌گرفته است. مراسمی مشرکانه که پیر های مشرک بدلیل اینکه دیگر کارایی نداشتند، دست به خودکشی می‌زدند.

همچنین میدسامر سُل (Midsummer Sol) مراسمی از مشرکین نورس بوده که در اواسط تابستان، با استفاده از تاج های گل و رقص و مراسمات مشرکانه، خدای خورشید یا همان سُل را مورد پرستش قرار می‌دادند. درواقع فیلمساز با تلفیق این مراسم ها در میدسامر، سعی کرده است مناسک ضد انسانی این فرقه ها را به نحو احسن و بر اساس واقعیت، ترسیم کند.

۴. جادوی رون ها

رون ها (Runes) از مهم‌ترین عناصر جادو و معنویت شیطانی نورس است.( Norse Mysticism: An Exploration of Viking Traditions and Magical Practices (Mystic Traditions), disa forvitin, P32)

جادوگران نورس با استفاده از این نماد ها و خواندن اورادی، به خدایان مختلفی مثل اودین، ثور، فْرِیا و… توسل می‌کردند تا این موجودات فرومایه به کمکشان بیایند.
چنانکه در کتاب معنویت در آیین نورس آمده است، رون ها در نظر جادوگران نورس تاثیراتی واقعی داشته و هر کدام مفهومی خاص به همراه دارد. مثلا علامت بلوتوث که نامش نیز از «پادشاه هرالد دندان آبی» گرفته شده است تلفیقی از دو رون است؛ ᚼ که مساوی با حرف H مخفف هَرالد است و ᛒ که مساوی با B مخفف بلوتوث است.

چرا که هرالد بلوتوث قبایل دانمارک را با هم متحد ساخت و بلوتوث نیز قرار بود دستگاه ها را با هم متحد سازد.

نقش رون ها در مناسک نورس بسیار پر رنگ بوده و این حروف را دارای انرژی معنوی می‌دانستند و در اتصال با خدایان (بخوانید شیاطین) از این حروف بهره می‌جستند.
این موجودات اگر واقعی باشند، به تعبیر اسلامی از جنیان بوده و به تعبیر مسیحی-یهودی، نوعی دیمِن یا شیطان هستند که با حضور در زندگی انسان ها، نه تنها باعث برکت یافتن زندگی نشده، که با آزار و اذیت های روحی و جسمی آرامش را از پرستندگانشان سلب می‌کنند.

امروزه با جست و جوی ساده در یوتوب یا بستر های دیگر، شاهد افراد زیادی هستیم که پس از رویگردانی از ادیان جدید، عنوان می‌کنند که با حضور در جمع های مشرکان جدید و شیطان‌پرستان، نه تنها به آرامش نرسیدند که مورد تعرض روحی و جسمی موجودات ماورائی قرار گرفتند. (مثلا مصاحبه های صفحه‌ی GoodFight Ministries با این افراد قابل توجه است.)

۶. خشونت و فساد فرقه‌ای

در میدسامر، فیلمساز از اول ورود به هالسینگلند، نمایی برعکس به ما می‌دهد که از بدو ورود حس منفی ما نسبت به این منطقه را برانگیزاند. همچنین در سکانس های مختلفی با صدا های عجیب و غریب، گریه‌ی دائم یک بچه در شب ها و کات های نابهنگام در زمان نشان دادن مراسمات مشرکانه، سعی می‌کند حس منفی ما را نسبت به این مراسم حفظ نماید.

نما های نزدیک از کله های له شده، پای خورد شده، سوزانده شدن زنده‌زنده‌ی انسان ها و خلاصه خشونت لُخت اثر، در راستای نشان دادن باطن خشونت‌بار و ضد انسانی این فرقه هاست.

همچنین در سکانسی شاهد مراسمات جنسی هولناکی هستیم که ریشه در عقائد شیطان‌گرایان دارد.

۷. ملکه‌ی ماه می

ملکه‌ی ماه می در سنتی انگلیسی، دختری است که در جشن ابتدای ماه می لباسی سفید پوشیده و با تاج یا نیم‌تاج یا تاجی از گل، در صف اول دسته‌ای که جشن را اجرا می‌کردند، حرکت می‌کرده است.

ملکه‌ی می در بعضی گروه های مشرکانه که ریشه در انگلستان دارند. به نوعی خدای شکوفایی و بهار است که با آمدنش ملکه‌ی تاریکی را که بانی زمستان است شکست داده و بهار را به ارمغان می‌آورد.

در میدسامر، دنی که روابط عاطفی خوبی ندارد، کم‌کم در فرقه‌ی مشرکین هضم شده و با پیروزی مسابقه‌ی رقص، به عنوان دختر ماه می انتخاب می‌شود. اعضای فرقه به کریستین معجون های زائل کننده‌ی عقل خورانده و وی را مجبور به رابطه با یکی از اعضای فرقه می‌کنند. دنی از این خیانت آگاه می‌شود و در پایان فیلم با قربانی کردن کریستین، انتقامش را می‌گیرد.

کریستین نامی نیست که اتفاقی انتخاب شده باشد. این نام که به معنی «انسان مسیحی» است، می‌تواند نمادی از مسیحیت باشد. مسیحیتی که با بی‌توجهی به آسیب‌دیدگان روحی، حتی باج دادن به فرقه های جدید شیطانی که مروّج شیطان‌پرستی هستند و به صورت کلی، انفعال مطلق در برابر ترویج کفر در غرب، باعث و بانی جذب شدن امثال دنی به فرقه ها و کشته شدن افراد بی‌گناه است. این رویکرد حتی برای خود کریستین به مثابه دستگاه مسیحیت و کلیسا نیز جوابگو نبوده و در پایان محکوم به سوختن در آتشِ قربانی مشرکین است.

دنی در پایان اثر با لبخندی عجیب، همچون دختری بی‌کس که مبتلا به اختلالات روانی است، به عنوان دختر ماه می این فرقه انتخاب شده و تاج‌گذاری کرده است. طعنه‌ای دیگر بر ادیان مشرکانه‌ی جدید که فقط افراد ناسالمِ روحی می‌توانند در این گروه ها به جایی برسند و انسان های سالم جایی در میان اعضای فرقه، ندارند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

میدسامر اثری مملو از رنگ های زیبا و نور چشم‌نواز است که طبیعت زیبای هالسینگلند را برای ما به خوبی ترسیم می‌کند. وضوح میزانسن و استفاده نکردن از عناصر معروف ژانر وحشت مثل تاریکی، بازی با سایه ها، موسیقی های پر حجم و گوش‌خراش، ضدقهرمان های کَریهْ و خلاصه ترسیم جهانی تیره و تار، ریسک بزرگی بوده که استر پذیرفته و با پرداخت دقیق شخصیت ها در فیلمنامه، تدوین فوق‌العاده قوی و موسیقی مناسب، توانسته است همچون بعصی آثار کوبریک، تخم دلهره را در روز روشن در دل مخاطب بکارد.

یکی از جذابیت های فیلم همین تضاد بین پلیدی شخصیت ها و میزانسن و قاب‌بندی های کارت پستالی است. اما باید بدانیم که فیلم علی‌رغم نشان دادن این صحنه ها، با نمای نزدیک گرفتن از اجساد له شده، همراه کردن صحنه های اروتیک فیلم با صدا های گوش‌خراش و عصبی‌کننده، کات دادن در جایی که موسیقی گوش‌نواز فرقه در حال پخش است تا حس مخاطب را بشکند و به سمت فرقه نَبَرد و خلاصه استفاده‌ی درست از عناصر سینمایی برای خراب کردن نگاه مخاطبین نسبت به فرقه های مشرک، به خوبی توانسته است خباثت این فرقه ها را برای ما ترسیم کند.

فیلم میدسامر فضای تلخ و تاریکی دارد، همچون فیلم قبلی استر، موروثی (Hereditary). ترسیم این جهان تاریک که امیدی در آن وجود ندارد، نشانه‌ی به بن‌بست رسیدن انسان مدرن و بی‌خداست که در مواقع ضروری، به دنبال راه فراری از مخمصه های جهان می‌گردد اما چون قلبش از محبت خدا و اولیاء او خالی است، طبیعتا سرگشته شده و فرجامی جز هلاکت در بین فرقه های شیطانی نخواهد داشت.

به نظر می‌رسد یکی از خطرناک‌ترین تهدید های فکری و عملی برای ادیان الهی، گسترش روزافزون ادیان شیطانی و مشرکانه‌ی جدید است. در میدسامر شاهد نگاهی ویژه و مظلوم در هالیوود هستیم؛ در هالیوودی که در جریان اصلی و فیلم و سریال های پرمخاطب، دائما در حال ترویج این فرقه هاست، تولید این فیلم ها غنیمت است.

امروز دیگر معنای دینداری متحول شده و فرد دیندار می‌تواند خدا را بپرستد یا به فرومایگان شیطانی پناه ببرد؛ چرا که هر کسی تحت تاثیر وحی شیطانی، دینی ایجاد کرده و خلق خدا را به ناکجاآباد دعوت می‌کند.

به امید اینکه مبلغان داخلی نیز کمی اهمّیّت معنویت‌گرایی و شوق مردم پست مدرن به ماوراء را جدی گرفته و عرفان ناب اسلامی را که در آثار حضرت امام خمینی تجلی یافته است به مردم معرفی کنند. همچنین لازم است آسیب های این فرقه ها به خوبی ترسیم شود تا مردم در دام این گروه های شیطانی گرفتار نشوند. فیلم میدسامر می‌تواند بهانه‌ی خوبی برای شناساندن این فرقه ها به قشر نخبگانی باشد.