انیمیشن سینمایی
نقد و بررسی انیمیشن موش سرآشپز (Ratatouille)؛افشای دستان پشت پرده
همراه با ویدئوی نقد و بررسی
انیمیشن راتاتویی که در ایران به اسم موش سرآشپز شناخته می‌شود، محصول سال 2007 و برنده جایزه اسکار و گلدن گلوب است. این انیمیشن روایت گر درام پرفرازونشیب موشی به نام رمی است که از تماشای یک برنامه آشپزی تلویزیونی به سرآشپزی یک رستوران مشهور پاریس می‌رسد. درنهایت به خاطر افشای وجود او به‌عنوان سرآشپز و مسائل بهداشتی، رستوران تعطیل می‌شود و رمی به همراه دوستان خود یک رستوران جدید را در گوشه‌ای از پاریس تأسیس می‌کنند.
آنتروپومورفیسم
آنتروپومورفیسم یا انسان‌انگاری به معنای تعبیر انسان گونه از هر چیزی است. در انیمیشن موش سرآشپز نیز موش‌ها انسان‌انگاری شده‌اند و اعمال انسانی انجام می‌دهند (مخصوصاً رمی). در انیمیشن موش سرآشپز، رِمی کتاب می‌خواند، آشپزی می‌کند و سخنان انسان‌ها را درک می‌کند. به عبارتی موش‌های داخل داستان و مخصوصاً رمی، در اصل انسان هستند که لباس موش به تن کرده‌اند.
تناسخ
از همان اوایل انیمیشن شاهد ارتباط روحی بین رمی و سرآشپز معروف گوستیو هستیم. گوستیو بارها به کمک رمی می‌آید و حتی درجایی می‌گوید: من درون تو هستم. احتمال دارد که گوستیو پس از مرگ در بدن رمی تناسخ پیداکرده و حالا راه بازگشت خود را به رستوران و شغل موردعلاقه‌اش پیداکرده. او در کالبد موشی به نام رمی مجدداً به آشپزی می‌پردازد و در این مسیر از پسر حرام‌زاده‌اش کمک می‌گیرد.
استعاره مشهور موش
موش نماد حرص و طمع است. از طرفی هم نمادی از کثیفی و زندگی انگلی هم می‌باشد. موش سالیان درازی لقب قوم یهود بوده است. به این دلیل که یهودیان بسیار طماع و حریص بودند و با رواج بانکداری و ربا در اروپا امرارمعاش می‌کردند، این لقب توسط مردم برای آن‌ها انتخاب شد. این مسئله بسیار واضح است و توسط خود یهودیان هم پذیرفته‌شده. در فیلم حرام‌زاده‌های لعنتی که در مورد درگیری بین یهودیان و نازی‌هاست، دیالوگ جالبی از یک نازی شکارچی یهودیان وجود دارد: یهودی‌ها مثل موش هستند. شما اگر گوشه دیوار خانه‌تان یک موش ببینید با او مذاکره یا صحبت نمی‌کنید و حتی فکر نمی‌کنید که چه می‌خواهد. بلکه سریع به آن حمله می‌کنید.
جالب است که دقیقاً چنین سکانسی در انیمیشن موش سرآشپز وجود دارد. وقتی پیرزن صاحب‌خانه رمی و برادرش را می‌بیند بی‌درنگ و بدون توجه به خسارت احتمالی به آن‌ها حمله می‌کند. خراب شدن سقف و روشن شدن محل اختفای موش‌ها باعث می‌شود پیرزن تمام توان نظامی خود را به کار بگیرد و با استفاده از گاز سمی، ماسک شیمیایی، کلاه‌خود نظامی و تفنگ به مبارزه علیه موش‌ها بپردازد. اینجا اِلمان هایی را شاهد هستیم که پیرزن ما را به یاد آلمان نازی می‌اندازد. مخصوصاً وقتی از گاز سمی علیه موش‌ها (یهودیان) استفاده می‌کند؛ زیرا نازی‌ها متهم به این هستند که در اتاق‌هایی با گازهای سمی یهودیان را قتل‌عام می‌کرده‌اند. همچنین ظاهر نظامی که پیرزن می‌گیرد و خرابی‌هایی که به بار می‌آورد یادآور جنگ جهانی هستند که یهودیان را آواره و فراری می‌کند.
تطهیر چهره موش
لقب موش شهرت زیادی دارد و یهودیان برای برداشتن این لقب از خودشان ناتوان‌اند. به همین دلیل این لقب را پذیرفتند و با استفاده از توان داستان‌پردازی و رسانه‌ای خود شروع به مظلوم‌نمایی و تطهیر چهره موش کردند. در آثار بسیاری شاهد موش‌های بامزه و مهربان هستیم که انسان‌ها باید آن‌ها را بپذیرند و با آن‌ها دوست شوند. مثل استوارت، افسانه دسپرو و همین انیمیشن موش سرآشپز. در آثار دیگری هم شاهد پردازش مهربان و بامزه از موش هستیم. مثل تام و جری و میکی موس. معروف‌ترین اثر رسانه‌ای که رفرنس به یهودیان و موش‌ها دارد کمیک موش می‌باشد. در این کمیک شاهد روایت هلو کاست، جنگ جهانی دوم و کشتار موش‌های یهودی توسط گربه‌های نازی هستیم. یکی از مشهورترین آثار رسانه‌ای که از استعاره موش برای نمایش یهودیان استفاده کرده و در آن به مظلوم‌نمایی از قوم یهود به بهانه هلو کاست پرداخته است.
فرانسه و پاریس
رمی و خانواده‌اش پس از آوارگی به پاریس می‌رسند. پاریس به معنای بهشت و مترادف پارادایس است و می‌تواند اشاره‌ای به سرزمین موعود یهود یا همان پارادایس داشته باشد؛ اما این صرفاً یک احتمال است زیرا موش‌ها در این شهر همچنان اقلیتی مظلوم و فقیر هستند. پاریس می‌تواند نمادی از جامعه جهانی یا جهان اول متمدن هم باشد؛ زیرا صرفاً به زیبایی‌ها و رستوران‌های لوکس آن پرداخته می‌شود.
اما چرا فرانسه؟ فرانسه پس از اسرائیل و آمریکا، بیشترین جمعیت یهودی را در خود جای‌داده است. همچنین فرانسه یکی از کشورهایی است که یهودیان نفوذ خوبی در سیاست (برخی از مقام‌های مهم سیاسی فرانسه یهودی‌اند) دارند و مؤسسات فرهنگی فراوانی در جای‌جای آن تأسیس کرده‌اند. همچنین محله لومره پاریس که محله ثروتمند نشین پاریس است، تراکم بالایی از یهودیان دارد. به‌طوری‌که در این محله بسیاری از کتاب‌فروشی‌ها، فروشگاه‌ها و مکان‌های فروش مواد غذایی مخصوص یهودیان بوده و مایحتاج مورداستفاده آن‌ها را عرضه می‌کنند. رستوران‌هایی نیز در این محل وجود دارد که غذاهایی مخصوص یهودیان و با رعایت شرایط ذبح یهودی طبخ می‌کنند.
یعنی فرانسه و پاریس از مناطقی هستند که به نسبت جمعیت یهودی‌ها، تراکم بالایی ازنظر یهود نشینی دارند.
راتاتویی و نیس
راتاتویی که غذای مشهور انیمیشن موش سرآشپز است و اسم اصلی انیمیشن هم به خود اختصاص داده. یک غذای محلی فرانسوی متعلق به شهر نیس فرانسه است. جالب است که این شهر هم‌محل زندگی یهودیان است و مراکز مخصوص یهودی هم در آنجا دارند.
مدیریت از پشت پرده
رمی به‌صورت اتفاقی متوجه می‌شود که می‌تواند به نحو خاصی آلفردو لینگوئینی را کنترل کند. آلفردو پسر حرام زاده گوستیو است که این مسئله بعداً مشخص می‌شود. رمی ذهن می‌شود و آلفردو جسم. آن دو با تمرین به سطح مطلوب می‌رسند و می‌توانند یکی شوند و نقش یک فرد واحد را ایفا کنند. آلفردو به موفقیت‌های زیادی دست پیدا می‌کند و رستوران وضعیت خوبی پیدا می‌کند؛ اما تمام این‌ها مدیون عملکرد رمی است که از پشت پرده در حال هدایت ماجراست؛ یعنی یهودیان هستند که با دستان پشت پرده و به‌صورت پنهانی اتفاقات مهم را رقم می‌زنند. آلفردو می‌تواند نمادی از دولت یا حتی مردم عادی باشد.
دلیل اینکه رمی خود را نشان نمی‌دهد دیدگاه نامطلوب مردم با موش‌هاست که بارها در انیمیشن موش سرآشپز شاهد آن هستیم. ما هم شاهد مغازه فروش تله‌موش هستیم و هم چندین بار شاهد برخورد بد مردم با رمی هستیم. حتی آلفردو هم وقتی گله موش‌ها را داخل آشپزخانه می‌بیند عصبانی می‌شود.
حریص بودن موش‌ها و یهودیان را در سکانسی که موش‌ها برای خالی کردن انبار رستوران وارد آنجا می‌شوند را شاهد هستیم؛ یعنی انیمیشن صراحتاً بیان می‌کند که یهودیان قیدوبند اخلاقی ندارند و اگر ذره‌ای به مشکل با صاحبان قدرت یا مردم بربخورند آن‌ها را غارت می‌کنند. داستان هم به نحوی پیش می‌رود که ما این مسئله را قبول کنیم و به موش‌ها حق بدهیم.
دشمنان
جونا رابرت اسکینر، صاحب جدید و سنگدل رستوران گوستیو که از موش متنفر است و قبل از مرگ گوستیو آشپز بود. رفتار، قدکوتاه و زبان او برگرفته از لوئی دوفونس است. نام این شخصیت برگرفته از روان‌شناس بی‌اف اسکینر است. او کسی است که می‌فهمد رستوران را به خاطر وجود آلفردو از دست خواهد داد. به همین دلیل سعی در اخراج آلفردو دارد ولی موفق نمی‌شود. او متوجه می‌شود که یک موش پشت استعداد آلفردو است به همین دلیل با نقشه‌های مختلف ازجمله مست کردن او قصد دارد این مسئله را افشا کند اما نمی‌تواند.
او می‌تواند نماد اشخاص ضد یهود یا همان یهودستیزان باشد. آن‌ها همیشه در حال تلاش برای افشای نقش مخفی یهودیان در کارها هستند و درست هم می‌گویند. یهودیان مانع منفعت‌های شخصی آن‌ها هستند به همین دلیل این اشخاص با یهودی‌ها دشمن‌اند.
تأسیس رستوران شخصی و داشتن جایگاه ویژه
آلفردو در اواخر متوجه می‌شود که بدون رمی هیچ نیست. به همین دلیل همه کارها را مستقیماً به رمی واگذار می‌کند و به‌عنوان گارسون خدمت‌گزار رمی می‌شود. رمی غذای بسیار لذیذی می‌پزد و به آنتون ایگو می‌دهد. در اینجا شاهد سکانس مشهور لذت ایگو از راتاتویی هستیم که او را به یاد غذای مادرش می‌اندازد. ایگو پس‌ازاینکه متوجه دست پشت پرده طبخ غذا می‌شود از رمی تجلیل می‌کند. وقتی‌که مشخص می‌شود رمی به‌عنوان یک موش پشت پرده رستوران بوده، رستوران تعطیل می‌شود و ایگو هم تعلیق می‌شود؛ اما همه این‌ها بی‌اهمیت هستند زیرا الآن شرایط مناسبی برای موش‌ها به وجود آمده که می‌توانند از آن استفاده کنند.
موش‌ها در گوشه‌ای از پاریس رستوران خودشان را تأسیس کرده‌اند و بدون روتوش در حال طبخ غذا در آن هستند. ایگو یکی از راضی‌ترین مشتری‌های این رستوران است و آلفردو هم گارسون اینجاست. در بالای رستوران یا همان قسمت وی آی پی بخشی مخصوص موش‌ها وجود دارد. به‌گونه‌ای که انگار موش‌ها طبقه اشراف و بالای جامعه هستند. درست هم هست. آن‌ها در جایگاه بالاتری قرار دارند و آلفردو که نمادی از دولت بود به‌عنوان خدمت‌گزار آن‌ها و ایگو که می‌تواند نمادی از مردم سخت‌گیرتر جامعه باشد، مشتری موش‌هاست و بسیار راضی به نظر می‌رسد.
گویا موش‌ها به کمک فعالیت‌های خود در رستوران گوستیو توانستند مقدمات علنی کردن حضورشان را فراهم کنند و جایگاهی که حقشان است را برای خودشان بسازند. سایرین هم باید از این قضیه راضی باشند. در آخر معلوم می‌شود رمی به‌عنوان راوی، داستان را برای یک یا چند بچه موش تعریف می‌کرد؛ یعنی رستوران موعودی که رمی ساخته محل مناسبی برای کار، زندگی و حتی زادوولد موش‌هاست. رستوران موعودی که با مبارزه و تلاش فراوان تأسیس‌شده حق مسلم موش‌ها محسوب می‌شود. جایی که حتی سایر انسان‌ها نیز آن را به رسمیت شناخته‌اند. اگر پاریس نماد جهان اول باشد به این معنی است که جهان اول وجود سرزمین موعود یهودیان را به رسمیت شناخته و از این قضیه رضایت هم دارد. یادمان نرود که این رستوران موعود حق مسلم موش‌ها پس از تحمل سختی‌های فراوان و مبارزه آن‌ها محسوب می‌شود.
چرا غذا و آشپزی
اسرائیل در زمان حال نقش زیادی در تأمین مواد غذایی و میوه‌های اروپا دارد. از طرفی غذا می‌تواند نمادی از غذای روح یا همان رسانه باشد. یهودیان به داستان‌سرایی معروف‌اند و حتی بنیان‌گذاران هالیوود هم هستند. بیشتر ابر کمپانی‌های هالیوود یهودی تأسیس هستند، بسیار از استودیوهای هالیوودی یهودی تأسیس‌اند و یهودیان علیرغم جمعیت کمشان تراکم بالایی در کارگردانی، نویسندگی، بازیگری و تهیه‌کنندگی هالیوود دارند. این‌گونه آن‌ها دست‌های پشت پرده و حتی روی پرده رسانه هستند که در تلاش برای راضی کردن مردم برای پذیرش حضور یهودیان هستند. همان‌گونه که رمی در پشت پرده در حال آماده کردن شرایط جامعه برای پذیرش رستوران موش‌هاست.
ببخشید دو قسمت آخر نقد اتک زو کی میزارید؟
سلام علیکم…
امشب نتیجه گیری پایانی اتک ان تایتان منتشر میشه و بچه ها برای سایر لایه ها دست به کار شدن به زودی اماده میشن