بررسی و تحلیل انیمیشن The Angry Birds Movie 2016(پرندگان خشمگین)

داستان «پرندگان عصبانی» یا همان «angry birds» را همه می‌شناسیم چون بازی آن را قبلا در گوشی های همراه یا پی سی دیده‌ایم اما سازندگان آن تصمیم گرفتند نسخه انیمیشن «پرندگان عصبانی» را هم بسازند. انیمیشنی که حاوی نکات مثت و منفی است که در ادامه بیان می‌شود.

داستان انیمیشن، تفاوت زیادی با نسخه‌های بازی آن ندارد. در اینجا هم خوک ها تخم‌های پرندگان را می‌دزدند و پرندگان، تخم‌ها را بازمی‌گردانند. در بازی، پرندگان با تیر و کمان به جنگ خوک‌ها می‌روند در انیمیشن هم همینطور. جنگ پرندگان با خوک‌ها شاکله اصلی داستان پرندگان خشمگین است، برای همین قابل حذف نیست ولی استفاده از تیر و کمان در انیمیشن، واقعا بیجا بود؛ زیرا آسیب زدن پرندگان به اجسام محکم به دلیل دوری‌اش از قوانین طبیعی، مناسب بازی است نه مناسب یک انیمیشن سینمایی امّا گویا نویسندگان، هر طور شده، می‌خواستند، انیمیشن را شبیه به بازی طرّاحی کنند.

مشکلی که بسیاری از بازآفرینی‌های سینمایی از بازی‌ها دارد، ارجاع مخاطبان به بازی بدون تصویر‌کردن و شخصیت‌پردازی و و تحلیل و روایت داستان در داخل فیلم است. یعنی یک سری از مطالب را مخاطب باید از قبل بداند تا فیلم را درک کند و گر نه چیز زیادی از فیلم، درک نمی‌کند. مشکلی که به صورت برجسته در فیلم سینمایی «وارکرفت» دیده شد. انیمشن مورد بحث سعی کرده با روایت خوب، این مشکل را حل کند. با این حال، بعضی از صحنه‌های انیمیشن تنها با ارجاع به بازی، درک می‌شود آن هم نه به صورت دقیق. مثلا چرا «ماتیلدا» مي‌تواند بمب بیندازد؟ این را ما از بازی می‌دانیم و هیچ توضیحی درباره آن در انیمیشن داده نمی‌شود.

انیمیشن در روایت خودش نیز مشکل دارد. می‌دانیم که «رِد» و دوستانش، عصبانی هستند و برای درمان به کلاس‌های کنترل خشم «ماتیلدا» می‌روند. در صحنه‌ای در جزیره خوکها «رِد» و دوستانش اعتراف می‌کنند که چیزی از این کلاسها نیاموخته‌اند و مثلا برای اجتماعی‌شدن و ساندویچ خوردن به این کلاسها می‌آمدند. به این ترتیب، آنان باید تا آخر انیمیشن، عصبانی باقی بمانند امّا در انتهای انیمیشن، وقتی رِد از دست رئیس خوکها عصبانی می‌شود و آن خوک، می‌خواهد، تخم را بپزد، ناگهان به یاد نصیحت قاضي پرندگان می‌افتد و خشم خود را فرو می‌برد. عملی که منطقی نیست؛ زیرا اگر قرار بود، رِد با نصیحت یک نفر، عصبانیت را شکست دهد، چه نیازی به کلاس رفتن بود؟ اصلا در این صورت او می‌توانست با غلبه بر غضب خود، دیگر به عنوان یک پرنده عصبانی، شناخته نشده و خرابکاری نکند. هر چند این مطلب که در نهایت، او می‌تواند بر خشم خویش، غلبه کند، قابل ستایش است. اتّفاقی که ظاهرا برای دوستان او هم می‌افتد. در واقع بهتر بود، کلاس کنترل خشم روی او تأثیر داشته باشد.

به طور کلی، انیمیشن، سعی می‌کند خشم و عصبانیت را به جا استفاده کند و درست استفاده‌کردن از آن را به مخاطب بیاموزد. پرندگان وقتی که باید از دشمنان خود عصبانی باشند با رهبری رد از خودشان عصبانیت بروز می‌دهند و به جزیره خوکها حمله می‌کنند و در جایی که رد نباید عصبانی باشد بر آن غلبه می‌کند. این از نکات درخشان انیمشن است هر چند متاسفانه همان‌گونه که گفته شد، این روند به درستی طی نشده است.

نکته دیگری که ناقدان دیگر هم به آن اشاره کرده‌اند، بی دلیل‌بودن دلسوزی زیاد «رد» برای پرندگان و تخم آنهاست. پرنده‌ای که از جانب ساکنان دهکده طرد شده، چرا باید اینقدر برای هم‌شهری‌های خود، نگران باشد و حتّی رهبری آنها را بر عهده بکیرد؟ اگر طرد او، تقصیر خودش بوده و می‌خواهد خودش را ثابت کند، باید این امر در طول انیمیشن، تصویر می‌شد که نشد. با توجه به عصبانیت او و بداخلاقی‌ها و خرابکاری‌هایش، قاعدتا باید دلیل طرد او، خودش باشد و در این صورت، چرا قبل از درمان او، سایر پرندگان، بیش از حد به او اعتماد کرده به طوری که رهبری خود را به دست او می‌سپارند؟ آیا صرف درست درآمدن هشدارهای او، می‌تواند باعث شود عصبانیت و احتمال کارهای نابخردانه او به کلّی نادیده گرفته شود؟ نکته تأمل برانگیز اینکه جز «رد» و دوستان عصبانی‌اش، هیچ کس به کارهای خوکها مشکوک نمی‌شود خصوصا قاضی شهر که رئیس پرندگان است، انگار باید حتما عصبانی باشیم تا بتوانیم رهبری کنیم یا عاقلانه رفتار کنیم! هر چند انیمیشن به خوبی این رفتار را که فلانی چون بد است، حرفهایش ارزش شنیدن ندارد با درست از آب درآمدن هشدارهای «رِد» که همواره از جانب قاضیِ رئیس، بی اهمیت خوانده می‌شود، رد می‌کند.

بهتر بود در انیمیشن به جز رئیس خوکها، حداقل یکی دو تا از خوکهای دیگر نیز شخصیت‌پردازی شوند که این اتّفاق نیفتاد و همه آنها احمق هستند.

یکی از محاسن پررنگ انیمیشن، بامزه‌بودن آن است که از هر صحنه‌ای برای آن استفاده کرده است. خصوصا شخصیت‌های عصبانی این فیلم به صورت بامزه طرّاحی شده‌اند.

طرفداری انیمیشن از حزب دموکرات آمریکا که با نماد «الاغ» و با رنگ «آبی» شناخته می‌شود، نیز جالب توجّه است.

مثلا بر روی کشتی نجات پرندگان، شکلک‌های الاغ به وضوح دیده می‌شوند:

این در حالی است که پرندگان جزیره، همانطور که از نقشه جغرافیشان مشخص است، فکر می‌کنند که تنها موجودات روی زمین هستند و با این وصف، شناخت آنها از الاغ، دلیلی ندارد. انیمیشن در آخر داستان، روی جوجه‌های آبی‌رنگ که در بازی هم با آن آشنا هستیم، تأکید زیادی می‌کند به گونه‌ای که داستان با پرش آنها از تیر و کمان به اتمام می‌رسد. اینکه آنها جوجه هستند یعنی از نظر انیمیشن، آنان آینده و امید دولت و ملّت آمریکا به شمار می‌آیند. در انیمیشن «رد» پرندگان آبی را نجات می‌دهد و زمینه را برای رشد آنها فراهم می‌کند و این یعنی حزب جمهوری‌خواه، مسیر رسیدن به قدرت را برای حزب دموکرات هموار می‌سازد البته برعکس این امر هم صادق است امّا با توجّه به ژست خشونت‌طلبانه حزب جمهوری‌خواه، همیشه نوید آمدن یک دولت ظاهرا معتدل و مخالف جنگ که همان حزب دموکرات است، مورد انتظار مردم است یعنی جنگ‌طلبی جمهوری‌خواهان (مانند ریگان، بوش پدر و پسر و ترامپ که در انیمیشن با عصبانیت «رد» به تصویر کشیده شده) در واقع صاف‌کردن جاده برای دموکرات‌ها (مانند اوباما) است. از زاویه دیگر شاید همان داستان پلیس بد و خوب!

وقتی به طرفداری انیمیشن از دموکراتها پی می‌بریم، متوجه می‌شویم که نویسنده احتمالا قصد نقد جمهوری‌خواهان با استفاده از «رِد» که قرمزرنگ و دارای رنگ معروف آنها است را داشته است به این صورت که جمهوری‌خواهان بی جهت عصبانی و خشن و در نتیجه اهل خرابکاری هستند و باید اخلاقشان اصلاح شود! طرفداری از احزاب، امر جدیدی نیست و چندین بار در انیمیشن‌های مختلفی مانند گربه سگ و شگفت‌انگیران تکرار شده است.

سبز نشان‌دادن دشمنان از نکات این انیمیشن و انیمیشن‌های دیگر است که احتمالا به دلیل دشمنی با رنگ مقدس شیعیان انجام می‌شود و هدف آن، بد جلوه‌دادن صاحبان این رنگ است. رنگی که سادات از آن استفاده می‌کنند و یکی از نمادهای اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) به خصوص حضرت مهدی (علیه السلام) است. خوکها در کارتون «پرندگان خشمگین» سبزرنگ هستند همچنان که دشمن گربه سگ «خرگوش سبز» است و دشمن پاندای کونگ‌فوکار در قسمت سوم نیز، بز یا قوچ دارای تلألؤ سبز است.

عقابی که در انیمیشن تصویر شده به عنوان منجی معرّفی می‌شود و در عمل نیز، تخم‌ها را او نجات می‌دهد. او یک عقاب ساکن آمریکا و همچنین نماد آمریکا است و انیمیشن با تصویرسازی یک منجی از او از آمریکا به عنوان منجی جوامع یاد می‌کند. عقاب در انیمیشن می‌گوید: «من همه چیز را می‌دانم و همه چیز را می‌بینم.» امّا سپس بلافاصله با عجز او در گفتن اسامی «رد» و دوستانش و همچنین خبرنداشتنش از آمدن خوکها به این پی می‌بریم که او از یک عقاب خودبزرگ‌بین، بیشتر نیست. نیاوردن نامی از خدا و نشان‌دادن عقاب به عنوان حامی کل، قابل تأمل است. ادرارکردن عقاب -نماد آمریکا- بر روی دریاچه خرد یکی از صحنه‌های عجیب این انیمیشن است که می‌تواند به معنی نفی تعقّل که ویژگی انسان است و تأکید بر زندگی حیوانی بر پایه تمایلات شهوانی باشد، هر چند در نوع خود، توهین به جامعه آمریکا هم محسوب می‌شود!

مورد دیگری که در انیمیشن وجود دارد و البته آن را به صورت یک «احتمال» مطرح می‌کنیم، طرفداری انیمیشن از «هم‌جنس بازی» است. رفتارهایی که «رد» و دوستان عصبانی‌اش یعنی «بمب» و «چاک» از خود بروز می‌دهند این شائبه را ایجاد می‌کند که شاید آنها هم‌جنس باز یا دارای گرایشات اینچنینی هستند. در تصویری که از سالن کلاس کنترل خشم می‌بینیم، مجسمه‌های پرنده‌ای دیده می‌شود که در حال آغوش گرفتن یکدیگر هستند امّا نکته مهم اینجاست که هیچ کدام هیچ تفاوتی از نظر دم، کاکل و سایر نشانه‌هایی که پرندگان نر و ماده را از یکدیگر جدا می‌کند، ندارند و بدین صورت گویا هم‌جنس هستند.

آیا این تأکید بر هم‌شکل کشیدن پرندگان اتّفاقی است؟ آیا کلاس کنترل خشم در واقع، مجمع دگرباشان است؟

حرکات و سکنات شنیع «رِد» و «چاک» نیز قرائن دیگر تمایلات هم‌جنس بازی آنهاست هر چند شاید به حدّ اثبات نمی‌رسد و در در حد احتمال باقی می‌ماند. در صورت درست‌بودن این احتمال، طرد «رِد» ممکن است به دلیل تمایلات هم‌جنس‌گرایانه او باشد و دلیل مظلومیت جامعه دگرباشان!

نتیجه اینکه انیمیشن «پرندگان خشمگین» تا حد زیادی سرگرم‌کننده است اما به دلیل ضعف در روایت و مشکلاتی که گفته شد، چندان درخشان نیست و به قول بعضی از منتقدان شاید تنها یک تبلیغ سینمایی برای بازی پرندگان خشمگین است.