نقد و بررسی انیمیشن لایتیر (lightyear)؛ تقابل مدرنیته و سنت

انیمیشن لایتیر محصول سال 2022 یک انیمیشن جنجالی بود که به محض اثبات شایعات در مورد روابط همجنسبازانه در آن توسط بسیاری از کشورها تحریم شد. عموم نقد و بررسی هایی که به این انیمیشن تعلق گرفته یا مربوط به بررسی همجنسبازی در آن بوده و یا بررسی های فرمالیته فندوم داستان اسباب بازی ها بوده که هر دو نوع نقد به شیوه های مثبت و تعریفی یا منفی و انتقادی به لایتیر پرداخته اند. اما از نظر محتوایی انیمیشن لایتیر چندان مورد بررسی قرار نگرفته و نکته جالب آنجاست که با بررسی محتوای آن می توانیم بفهمیم چرا چنین روابطی در انیمیشن لایتیر به نمایش در آمده. یعنی فلسفه و دلیل پشت اینکار در محتوای این انیمیشن خوابیده. پس با ما همراه باشید.

پیش از آغاز باید گفت اگر به دنبال نقد فرم و شخصیت پردازی این انیمیشن هستید می توانید اینجا کلیک کنید.

آغاز این انیمیشن شباهت فراوانی به نزول آدم و حوا به زمین دارد. سیاره ای که باز لایتیر در آن فرود می آید یک سیاره غیر مسکونی است و او از اولین انسان های روی آن است. او از بهشت برین(زمین) به اینجا آمده.

در طول داستان باز لایتیر همه کار می کند تا به بهشت برگردد و جامعه هم از او حمایت می کند. این شبیه اهداف انبیاست که از هیچ تلاش دغدغه مندانه ای برای سعادت انسان ها دریغ نکردند و هر کاری کردند تا آنها را به راه مستقیم رهنمود کنند تا به خانه حقیقی خود یعنی بهشت باز گردند. اینکه نسل ها عوض می شوند اما باز همچنان به رسالت خود عمل می کند نیز در همین راستا است. انگار که رسالت انبیا به یک شکل با یک هدف برای نسل های مختلف ادامه دارد.

اما از جایی به بعد، دیگر این نبی و کیش او اهمیتی ندارد. انسان ها سکونت در همین منطقه را انتخاب می کنند و شرایط مطلوب زندگی در آنجا را برای خودشان فراهم می کنند. دیگر نیازی نیست به بهشت برگردیم. نسل ها با امید بهشت و تلاش برای آن گذشته و مرده اند. اگر قرار بود اتفاقی بی افتد می افتاد.

حال ما با کشمکش های نماد تدین و سعادت طرف هستیم. مردی که کامل است اما اشتباه کرده. یعنی بله او یک قدیس و شخص بزرگ و محترمی برای جامعه است اما معصوم نیست. زندگی مطلوب همینجاست نه در بهشتی که هیچکدام از اشخاص زنده در سیاره هیچگاه آن را ندیده اند. کشمکشی که در نهایت باعث می شود تا لایتیر قید بهشت را بزند.

او با خودش می جنگد. با نسخه پیر خودش. یعنی صف آرایی سنت علیه مدرنیته. سنت ها اشتباه می کنند و دوره شان گذشته هر چقدر هم که ارزشمند(دارای تکنولوژی خفن) باشند. ما با دو بُعد و دو سیرت باز لایتیر مواجه می شویم. یک بُعد آن بر عقایدش که درست هم هستند پافشاری دارد و ضد ملت خودش شده. دیگری قید حقیقت را زده و حقیقت جدید و روش زندگی نوین را پذیرفته و از آن دفاع می کند.

فکر کنم علت وجود تبلیغ همجنسبازی در این انیمیشن حالا برایتان مشخص شد. هنجارشکنی، سنت شکنی و ضد دینی بودن همجنسبازی ضمیمه بسیار خوبی است برای انیمیشنی که در محتوا در حال جنگ با عقاید انبیاست. همجنسبازی دو شخصیت داستان به عنوان یک اثبات برای مورد پسند بودن زندگی به سبک جدید است. انیمیشن لایتیر به اتکا به این احساسات و قهرمانی غیر کلیشه ای، که اشتباه هم می کند، سعی در اثبات این ندارند که عقاید انبیا را رد کنند، بلکه می خواهند بگوید بهشان نیازی وجود ندارد.

در این پوستر مشاهده می کنید که با الگوبرداری از نقاشی خلقت انسان، دو دست انسان طراحی شده است. این معنای انسان محوری و اومانیستی دارد و وجود این محور را در انیمیشن برای ما اثبات می کند. انیمیشن باز لایتیر قصد دارد که بگوید انسان خودش با اتکا به احساسات، امکانات و خواسته های شخصی اش سیرت زندگی اش را انتخاب می کند و به رهنمود های خالق نیازی ندارد. جامعه نمایش داده شده توسط انیمیشن که با این فلسفه زندگی می کنند آنقدر خوب و آرمانی به تصویر در آمده که اثبات دیگری بر این مسئله باشد. جامعه آنقدر آرمانی ست که دو خلافکار بی عرضه از این جامعه نقش مهم و قهرمانانه ای ایفا می کنند.