فیلم سینمایی
نقد و بررسی فیلم پرویز خان؛ بهترین فیلم فوتبالی تاریخ سینمای ایران

فیلم سینمایی پرویز خان ساخته علی ثقفی، بهترین فیلم فوتبالی در مقایسه با بقیه آثار فوتبال محور ایرانی محسوب می شود. در مقایسه با سریال هایی همچون سه پنج دو و فیلم هایی مثل بیرو، می بینیم که پرویز خان هم نگاه محتوایی غنی تری دارد، هم از نظر فنی بسیار بهتر عمل کرده و هم فوتبال را بهتر و هیجان انگیز تر به نمایش درآورده. مثلا در فیلم پرویز خان فوتبال بین ایران و کویت هم از نظر حیثیت فوتبالی، هم از نظر حیثیت ملی و هم از نظر جنگی اهمیت دارد. اما در فیلمی همچون بیرو نه تنها چیزی از فوتبال بازی کردن بیرانوند نمی بینیم، بلکه فوتبال یک چاه پول برای پر کردن دهان مادرِ دختری است که بیرانوند دوستش دارد. پرویز خان کجا و بیرو کجا.
علاوه بر مطالعه مقاله، می توانید از طریق ویدئوی زیر نقد فیلم پرویزخان را مشاهده کنید:
خلاصه داستان
فیلم پرویز خان در مورد پرویز دهداری مربی تیم ملی فوتبال ایران در دهه شصت شمسی است. بخاطر سخت گیری های او تعداد زیادی از بازیکنان تیم ملی از تیم رفته اند و پروز خان برای بازی در برابر کویت باید یک تیم جمع کند. بازی کویت به چند دلیل مهم است. اول اینکه ایران 10 سال است که کویت را در فوتبال نبرده و این بازی را حیثیتی می کند. دوم اینکه کویت بخشی از خاکش را در اختیار عراق قرار داده تا از آنجا به ایران حمله کند و قرار است در کویت اجلاسی برای مقصر کردن ایران در جنگ برگزار شود، همه اینها از نظر ملی و غیرت بازی با کویت را حساس می کنند. سوم هم اینکه در شب بازی ایران با کویت، ارتش می خواهد به مواضع عراقی ها حمله کند، در صورت گل خوردن و باخت ایران، عراقی ها آسمان را برای تضعیف روحیه ایرانی ها منور باران می کنند که این اتفاق باعث لو رفتن عملیات می شود، پس بازی ایران و کویت از نظر امینیتی و جنگی هم مهم است. در نتیجه با داستانی روبه رو هستیم که یک مربی بدون تیم باید یک بازی بسیار مهم را برنده شود و در این راه، اول باید تیم خودش را بسازد و سپس باید انسان سازی کند تا بازی را برنده شود.
فرم فیلم پرویز خان
همه چیز عالی است. داستان بی نقص است، کارگردانی خوب است، فیلمبرداری فوق العاده است(مخصوصا هنگام به ثمر رسیدن گل دوم ایران)، روند فیلم کم و کاستی ندارد و بازیگر ها عالی بازی می کنند. شما با فیلم ارتباط می گیرید و به خوبی همه احساسات حاکم بر صحنه را درک می کنید. همچنین هیجان بازی ایران با کویت بر شما حاکم می شود و شما هم مثل بقیه تماشاچی های داخل فیلم هیجان خواهید داشت. بعد از اتمام فیلم روحیه سربلندی و غرور ملی شما را فرا خواهد گرفت و سوژه فیلم را تشویق خواهید کرد. فیلم پرویز خان هر آنچه را که برای فیلم بودن باید داشته باشد، دارد. می توانید آن را با لذت در جمع خانواده تماشا کنید.
شخصیت پروز خان
پرویز خان یک مربی سختگر است. به شدت روی اصولش پایبند است و همه را به رعایت آن ملزم می کند. فیلم طوری رعایت می شود که ما می فهمیم سختگیری پروز خان بخاطر خودخواهی اش نیست. یعنی او کسی نیست که چون تحمل رفتار مخالف نظرش را ندارد به بازیکنان سخت بگیرد. او پایبند اصول و مقررات است و باور دارد با رعایت قانون یک “تیم” متولد خواهد شد.
پرویز خان یک شخص سنتی اخلاق مدار است. همان ابتدا از کتاب ها و چیدمان خانه اش این را خواهیم فهمید. همچنین در طول اثر بارها رعایت اخلاقیات را از سوی او می بینیم. مخصوصا زمانی که دستور می دهد با اینکه از حریف جلو هستند، وقت کشی نکنند و بازیکن مصدوم را سریع از زمین خارج کنند.
در ابتدای فیلم انگ غربزدگی به پرویز زده می شود. با اینکه رفتارهایی که از او می گویند درست است، اما پروز خان هر آنچه به عنوان مربی تیم ملی را که لازم است دارد. از طرفی هم بعضی از کارهایش توجیه پذیر است. مثلا بردن بازیکنان تیم ملی به موزه مشاهیر غربی قطعا بهتر از ول کردن بازیکنان و عیاشی کردن آنهاست. در مقابل پرویز به بازیکنان لقب انقلابی بودن داده می شود که اصلا با رفتار آنها سازگار نیست. بازیکنان آهنگ های غیرمجاز گوش می دهند و بیلیارد بازی می کنند. جز ریش هیچ نماد یا رفتار انقلابی درون آنها وجود ندارد. در اصل برخی مسئولین از حزبی خاص با این القاب و بهانه ها می خواهند پشت بازیکنان مشهور دربیایند تا نظر و رای مردم را جلب کنند.
پرویز خان از کف جامعه(زمین خاکی و گل کوچیک) بازیکنان مد نظرش را پیدا می کند. او قید بازیکنان مشهور تیم قبلی اش را زده پس دنبال بازیکنان خودشیفته و مشهور دیگری نمی رود. هنگامی که بازیکنان خاکی اش را پیدا می کند آنها را هم از نظر فنی و هم اخلاقی می سازد. او مثل یک پدر بالای سر تیمش است و با مهربانی و بخشندگی آن را هدایت می کند. به وقتش سخت گیر است و به وقتش مهربان. جالب است که علاف نبودن، عیاش نبودن و اهل درس بودن بازیکنانش هم برایش مهم است و همه را به سمت درس سوق می دهد.
پرویز خان باور دارد که برای جمع کردن یک تیم، بازیکنان باید از یکسری اخلاقیات دور باشند. خودشیفته و تکرو نباشند، خودخواه نباشند، پولکی نباشند و به هم تیمی هایش اهمیت بدهد. وقتی بازیکنانی با چنین ویژگی هایی دور هم جمع شوند ما یک تیم داریم. در غیر این صورت تیم ملی محفل ستارگان خودشیفه ای می شود که می خواهند فقط خودنمایی کنند و اگر در این بازی نبازند، بازی بعدی را حتما خواهند باخت. از نظر پرویز فرق بازیکن آماتور با بازیکن ملی فقط سه ماه تمرین است. پس نمی خواهد بخاطر سه ماه ناچیز متحمل افراد نالایق شود. پرویز جملات قصار هم زیاد دارد که هر کدامشان از آموزه های اخلاقی فیلم محسوب می شوند.
پرویز خان یک مربی انسان ساز هست. او معتقد است که همه چیز را می شود با پول خرید اما آدم را باید ساخت. همین که پای بازیکنان پول پاشی کرده باعث شده که علیه او طغیان کنند و روبه رویش بایستند. بخاطر همین یک مربی اخلاق هم هست و به بازیکنانی که پیدا می کند در کنار تمرین فوتبال، درس اخلاق می دهد. در آخر هم به نتیجه می رسد و همانطور که دوست داشت بازیکنانش در لحظات حساس درست رفتار می کنند(آب خوردن هم تیمی را به آب خوردن خودشان ارجحیت می دهند، بخاطر کفش کتونی عصبی نمی شوند و…). حتی خود پروز هم از نظر شخصیتی متحول می شود و ما در نیمه دوم بازی ایران و کویت این تحول را در او می بینیم. هنگامی که سبک بازی خود را تغییر می دهد و هنگامی که از لیوان به جای قمقمه آب می خورد.
پرویز خان روحیه تسلیم ناپذیری دارد. جلوی همه در می آید. مردم و فدراسیون و بازیکنان تیم ملی سابق مخالف او هستند اما پرویز به کار خودش ادامه می دهد. انبوهی از مشکلات فنی، مکانی، مالی، بازی های تدارکاتی و… گریبان گیر تیم جدید است اما همه را حل می کند. در آخر هم مزد زحماتش را می گیرد و موفق می شود.
نمادگرایی
در جای جای فیلم بنر و تابلوهای مرتبط با سکانس ها را می بینیم. عکس مسئولین نظام، آوای آوینی، آیات و احادیث، سخنان امام خمینی و… . عکس ها و نوشته هایی که در طول اثر نشان داده می شوند وظیفه نشان دادن موضع تولیدکننده را دارند. چیزی که قبلا در فیلم مصلحت دیده بودیم. در برخی سکانس ها کارشکنی مسئولین را می بینیم و در همان سکانس ها نوشته هایی از امام خمینی(به اسم انقلابی بودن ظلم نکنید)، ائمه یا قرآن را می بینیم که نشان می دهد تولیدکننده قصد ندارد ایرادات را به حکومت یا جای دیگر نسبت دهد، بلکه می خواهد آنها را به شخص نسبت دهد. یعنی فلان مسئول که بد عمل می کند مشکل از خودش است و با نوشته ها و عکس های موجود در صحنه می فهمیم که موضع اصلی تولیدکننده این نیست که کارشکنی مسئول را به کل نظام یا حکومت نسبت دهد. چراکه ماهیت نظام این نیست. همچنین در کنار اشخاصی که کارشکنی می کنند، تعداد زیادی هم کاراکتر می بینیم که مسئولیت پذیر هستند و خوب عمل می کنند. یعنی فیلم پرویز خان در عین انتقاد اصلا قصد حمله به حکومت را ندارد، سیاه نمایی نمی کند و همه را به یک چوپ نمی راند. اتفاقا در کنار مشکلات، تفکر و مسیر درست را هم نشان می دهد و اصول صحیح را یادآوری می کند.
در جایی هم پشت تیم ملی مبارز عکس امام خمینی را می بینیم و پشت سفیر ایران(که می گوید بازی را لغو کنید) عکس شاهان قاجار را مشاهده می کنیم. یعنی فیلم با نمادهایی که به کار می برد می خواهد مخاطب را شیر فهم کند که این تیم ملی، تیم جنگدگی و مقاومت است و روحیه کسانی که طرفدار لغو بازی هستند همان روحیه شاهان قاجاری است که بدون هیچ مقاومتی کشور را به دشمن تقدیم می کردند.

سلام و عرض تشکر بابت متن خوب و مفید
خوشحال می شویم اگر نقد آثار دفاع مقدس همچون مجنون ، آسمان غرب یا قلب رقه را از شما در روز های آتی ببینیم